Praca na Urlopie Rodzicielskim

Kodeks pracy dopuszcza możliwość łączenia urlopu rodzicielskiego z pracą wykonywaną u pracodawcy który udzielił tego urlopu. Wykonywanie takiej pracy podlega jednak pewnym ograniczeniom. Rozwiązania jakie przewidują przepisy są na korzyść pracownika i mogą zachęcać do zawodowej aktywności.

• Podstawowe zasady łączenia urlopu rodzicielskiego z pracą
• Wydłużenie urlopu rodzicielskiego / zasady ogólne
• Wydłużenie urlopu rodzicielskiego / obliczenia
• Łączenie urlopu rodzicielskiego z pracą a przesunięcie części tego urlopu na później
• Wnioskowanie o łączenie urlopu rodzicielskiego z pracą
• Obniżenie zasiłku macierzyńskiego
• Ochrona przed wypowiedzeniem
• Wzór wniosku
• Przepisy prawa

Podstawowe zasady łączenia urlopu rodzicielskiego z pracą

W Kodeksie pracy określone są zasady wg których rodzic przebywający na urlopie rodzicielskim może podjąć pracę u pracodawcy który udzielił tego urlopu. Wykonywanie takiej pracy podlega pewnym ograniczeniom, jednak całość regulacji jest na korzyść pracownika i może zachęcać do zawodowej aktywności. Pamiętajmy, że z urlopu rodzicielskiego może skorzystać zarówno matka jak również ojciec dziecka. Możliwość łączenia urlopu rodzicielskiego z pracą jest zatem przywilejem obojga rodziców.

Podstawowym ograniczeniem jest wymiar czasu pracy. Zgodnie z Art. 182^1e § 1 Kodeksu pracy pracownik może łączyć korzystanie z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy. Mówiąc potocznie możemy podjąć pracę maksymalnie na pół etatu. Praca na 3/4 etatu nie wchodzi w grę. Natomiast etat może być krótszy. Wymiar 1/3 czy 1/4 jest dopuszczalny.

Wydłużenie urlopu rodzicielskiego / zasady ogólne

W przypadku łączenia przez pracownika korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy, wymiar urlopu rodzicielskiego ulega wydłużeniu. Jest on wydłużany proporcjonalnie do  wymiaru czasu pracy wykonywanej przez pracownika (Art. 182^1f § 1 k.p.) przy czym istnieje ograniczenie ile maksymalnie urlop rodzicielski może został wydłużony. Urlop rodzicielski w wymiarze 32 tygodni który jest udzielany w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie może został wydłużony o kolejne 32 tygodnie czyli łącznie trwać może 64 tygodnie. Natomiast urlop rodzicielski w wymiarze 34 tygodni który jest udzielany w przypadku jeżeli w jednym porodzie urodziła się dwójka lub większa liczba dzieci może zostać wydłużony o kolejne 34 tygodnie czyli łącznie trwać może 68 tygodni. Maksymalne wydłużenie urlopu rodzicielskiego ma miejsce wówczas gdy pracownik podejmie pracę na pół etatu i jednocześnie będzie ją wykonywał przez cały urlop rodzicielski (przez odpowiednio 64 lub 68 tygodni).

Pracownik we wniosku o umożliwienie łączenia korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy musi określić czy w okresie wydłużonej części urlopu rodzicielskiego chciałby podjąć pracę czy też nie zamierza w tym okresie pracować (Art. 182^1f § 6 k.p.). W zależności od wyboru inaczej zostanie obliczony czas trwania wydłużonej części urlopu rodzicielskiego. Oczywiście będzie on dłuższy jeżeli również w tym czasie podejmiemy pracę.

Wydłużenie urlopu rodzicielskiego / obliczenia

Zacznijmy od obliczenia o ile wydłuży się urlop rodzicielski w przypadku jeżeli w okresie jego wydłużonej części pracownik nie podejmuje pracy. W tym celu należy przemnożyć liczbę tygodni przez jaką pracownik łączy korzystanie z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy przez wymiar czasu pracy (Art. 182^1f § 2 k.p.).

Wzór 1

W = R x E
gdzie:
R – liczba tygodni urlopy rodzicielskiego przez jaką pracownik łączy korzystanie z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy,
E – wymiar czasu pracy.

W przypadku gdy powstała w wyniku wydłużenia urlopu rodzicielskiego część nie odpowiada wielokrotności tygodnia, jest ona udzielana w dniach. Przy udzielaniu urlopu niepełny dzień pomija się (Art. 182^1f § 4 k.p.).

Obliczmy teraz o ile wydłuży się urlop rodzicielski w przypadku jeżeli w okresie jego wydłużonej części pracownik również planuje podjąć pracę. W takim przypadku czas trwania wydłużonej części urlopu oblicza się dzieląc długość części urlopu powstałej w wyniku proporcjonalnego wydłużenia przez różnicę liczby 1 i wymiaru czasu pracy, w jakim pracownik zamierza łączyć korzystanie z tej części urlopu z wykonywaniem pracy  (Art. 182^1f § 7 k.p.).

Należy zastosować dwa wzory.

Wzór 1 (identyczny jak wcześniej)

W = R x E
gdzie:
R – liczba tygodni urlopy rodzicielskiego przez jaką pracownik łączy korzystanie z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy,
E – wymiar czasu pracy.

Wzór 2

WW = W x (1 – E)
gdzie:
W – długość części urlopu rodzicielskiego powstałej w wyniku proporcjonalnego wydłużenia (obliczona zgodnie ze wzorem 1)
E –  wymiar czasu pracy.

W przypadku gdy łączenie korzystania z urlopu z wykonywaniem pracy odbywa się przez część urlopu rodzicielskiego, proporcjonalne wydłużenie wymiaru tego urlopu, następuje wyłącznie w odniesieniu do tej części urlopu rodzicielskiego. Należy przy tym zaznaczyć, że wydłużeniu ulega ta część urlopu rodzicielskiego podczas której pracownik łączył korzystanie z urlopu z wykonywaniem pracy. Wykorzystanie wydłużonej części urlopu rodzicielskiego następuje zatem zaraz po zakończeniu tej części w trakcie której pracownik wykonywał pracę. Patrz przykład poniżej.

Łączenie urlopu rodzicielskiego z pracą a przesunięcie części tego urlopu na później

Zagadnieniem wymagającym wyjaśnienia jest możliwość wykorzystania do 16 tygodni urlopu rodzicielskiego w terminie który nie przypada bezpośrednio po poprzedniej części urlopu rodzicielskiego. Zgodnie z Art. 182^1c § 1, § 3 Kodeksu pracy maksymalnie do 16 tygodni tego urlopu można wykorzystać w terminie późniejszym nie później jednak niż do końca roku kalendarzowego w którym dziecko skończy 6 lat. Powstaje pytanie czy łączenie urlopu rodzicielskiego z pracą wyklucza możliwość przesunięcia części urlopu rodzicielskiego na później. W Kodeksie pracy nie znajdziemy wyraźnego zakazu takiej możliwości. Uznać zatem należy, że łączenie korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy nie przekreśla możliwości przesunięcia części urlopu rodzicielskiego na później. Należy ponadto uznać, że przesuwając część urlopu rodzicielskiego na później możemy również w stosunku do tej części wystąpić o możliwość łączenia korzystania z niej z pracą.

Wnioskowanie o łączenie urlopu rodzicielskiego z pracą

Podjęcie pracy w okresie urlopu rodzicielskiego następuje na pisemny wniosek pracownika (Art. 182^1e § 2 k.p.) składany w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy (wzór 15). Pracodawca jest obowiązany wniosek uwzględnić, chyba że nie jest to możliwe ze względu na organizację pracy lub rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika. W przypadku odmowy pracownik jest informowany o tym na piśmie.

We wniosku pracownik musi wskazać w jakim okresie urlopu rodzicielskiego chciałby podjąć pracę oraz w jakim wymiarze czasu pracy. Poza tym bardzo ważną informacją jest to czy również w okresie wydłużonej części urlopu rodzicielskiego chciałby podjąć pracę czy też nie zamierza w tym okresie pracować (Art. 182^1f § 6 k.p.). Przypominamy, że w zależności od wybranej opcji inaczej zostanie obliczony czas trwania wydłużonej części urlopu rodzicielskiego. Będzie on dłuższy jeżeli również w tym czasie podejmiemy pracę.

Przed złożeniem wniosku o łączenie korzystania z urlopu rodzicielskiego z pracą warto wcześniej porozumieć się z pracodawcą w zakresie organizacji czasu pracy, tak aby rozkład czasu pracy był dla nas korzystny z punktu widzenia jednoczesnego korzystania z urlopu rodzicielskiego i opieki nad dzieckiem. Pamiętajmy, że przepisy prawa nie przewidują możliwości narzucenia pracodawcy konkretnego rozkładu czasu pracy. Jeżeli np. chcemy podjąć prace na 1/2 etatu i pasuje nam praca po 4 godziny dziennie w godzinach od 10:00 do 14:00 to wyłącznie od dobrej woli pracodawcy zależeć będzie czy zgodzi się na dokładnie takie godziny pracy. Jak zaznacza Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w stanowisku z dnia 7 kwietnia 2016 r. „W przypadku łączenia korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy u pracodawcy udzielającego takiego urlopu to pracodawca ustala pracownikowi rozkład jego czasu pracy.  Pracodawca jest bowiem, zgodnie z art. 94 pkt 2 Kodeksu pracy, zobowiązany organizować pracę w sposób zapewniający pełne wykorzystanie czasu pracy, jak również osiąganie przez pracowników, przy wykorzystaniu ich uzdolnień i kwalifikacji, wysokiej wydajności i należytej jakości pracy. Rozkład czasu pracy pracownika wykonującego pracę w niepełnym wymiarze czasu pracy w omawianym przypadku nie musi obejmować 5 dni pracy tygodniowo, ale np. 2 lub 3 dni.”.  Z tego powodu warto uprzednio porozmawiać z pracodawcą i wszystko ustalić.

Mówiąc o czasie pracy pamiętajmy również, że zgodnie z przepisami Art. 187 Kodeku pracy matka karmiąca piersią ma prawo do przerw w godzinach pracy. Ilość przerw zależy od tego ile godzin dziennie pracujemy. Przerwa na karmienie przysługuje jeżeli pracujemy od 4 godzin dziennie. Przy takim rozkładzie czasu pracy mamy prawo do jednej 30 minutowej przerwy która wliczana jest do czasu pracy. W takim przypadku nasz czas pracy skróci się do 3,5 godziny dziennie. Warto tą kwestię omówić z pracodawcą planując powrót do pracy.

Obniżenie zasiłku macierzyńskiego

Łączenie urlopu rodzicielskiego z pracą wpływa na wysokość zasiłku macierzyńskiego jaki otrzymujemy w związku z przebywaniem na tym urlopie. Zasiłek ten ulegnie obniżeniu proporcjonalnie do wymiaru podjętej pracy. Jeżeli np. podjęliśmy prace na 1/2 etatu wówczas zasiłek macierzyński obniży się o połowę.

Pamiętajmy przy tym, że jeżeli kwota netto zasiłku macierzyńskiego (kwota zasiłku pomniejszona o podatek dochodowy) będzie niższa niż 1.000 zł (wysokość świadczenia rodzicielskiego) wówczas zasiłek ten (w wymiarze netto) podwyższa się do kwoty 1.000 zł (szczegóły w artykule Zasiłek macierzyński). Dotyczy to również kalkulacji zasiłku macierzyńskiego pomniejszonego w związku z wykonywaniem pracy na część etatu w trakcie urlopu rodzicielskiego.

Ochrona przed wypowiedzeniem

Łączenie korzystania z urlopu rodzicielskiego z pracą nie powoduje utraty ochrony przed wypowiedzeniem. Ochrona ta cały czas obowiązuje. Pracownik jest traktowany identycznie jak pracownik który korzysta z urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze. Ochrona przed wypowiedzeniem  jest określona w przepisach Art. 177 Kodeksu pracy stosowanych na podstawie przepisów Art. 182^1g Kodeksu pracy.

Wzór wniosku

Przepisy prawa

Kodeks pracy

Art. 182^1e

§ 1. Pracownik może łączyć korzystanie z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy. W takim przypadku urlopu rodzicielskiego udziela się na pozostałą część wymiaru czasu pracy.

§ 2. W przypadku, o którym mowa w § 1, podjęcie pracy następuje na pisemny wniosek pracownika, składany w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy. Do wniosku dołącza się dokumenty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 186^8a. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika, chyba że nie jest to możliwe ze względu na organizację pracy lub rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika. O przyczynie odmowy uwzględnienia wniosku pracodawca informuje pracownika na piśmie.

—

Art. 182^1f

§ 1. W przypadku łączenia przez pracownika korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu, wymiar urlopu rodzicielskiego ulega wydłużeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy wykonywanej przez pracownika w trakcie korzystania z urlopu lub jego części, nie dłużej jednak niż do:

1) 64 tygodni – w przypadku, o którym mowa w art. 180 § 1 pkt 1;

2) 68 tygodni – w przypadkach, o których mowa w art. 180 § 1 pkt 2–5.

§ 2. Okres, o który urlop rodzicielski ulega wydłużeniu, stanowi iloczyn liczby tygodni, przez jaką pracownik łączy korzystanie z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu i wymiaru czasu pracy wykonywanej przez pracownika w trakcie korzystania z urlopu rodzicielskiego.

§ 3. W przypadku gdy łączenie korzystania z urlopu z wykonywaniem pracy, o którym mowa w § 1, odbywa się przez część urlopu rodzicielskiego, proporcjonalne wydłużenie wymiaru tego urlopu, następuje wyłącznie w odniesieniu do tej części urlopu rodzicielskiego.

§ 4. W przypadku gdy powstała w wyniku wydłużenia wymiaru urlopu rodzicielskiego część urlopu rodzicielskiego nie odpowiada wielokrotności tygodnia, jest ona udzielana w dniach. Przy udzielaniu urlopu niepełny dzień pomija się.

§ 5. Część urlopu rodzicielskiego, o którą urlop został proporcjonalnie wydłużony zgodnie z § 1–4, wydłuża część urlopu rodzicielskiego, podczas której pracownik łączył korzystanie z urlopu z wykonywaniem pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy u pracodawcy udzielającego urlopu.

§ 6. We wniosku, o którym mowa w art. 182^1e § 2, pracownik określa sposób wykorzystania części urlopu rodzicielskiego, o którą urlop zostanie proporcjonalnie wydłużony.

§ 7. W przypadku gdy pracownik zamierza łączyć korzystanie z części urlopu rodzicielskiego powstałej w wyniku proporcjonalnego wydłużenia tego urlopu, obliczonej zgodnie z § 2, z wykonywaniem pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy, wymiar tej części urlopu oblicza się dzieląc długość części urlopu powstałej w wyniku proporcjonalnego wydłużenia przez różnicę liczby 1 i wymiaru czasu pracy, w jakim pracownik zamierza łączyć korzystanie z tej części urlopu z wykonywaniem pracy. Przepis § 4 stosuje się odpowiednio.

—

Art. 187.

§ 1. Pracownica karmiąca dziecko piersią ma prawo do dwóch półgodzinnych przerw w pracy wliczanych do czasu pracy. Pracownica karmiąca więcej niż jedno dziecko ma prawo do dwóch przerw w pracy, po 45 minut każda. Przerwy na karmienie mogą być na wniosek pracownicy udzielane łącznie.

§ 2. Pracownicy zatrudnionej przez czas krótszy niż 4 godziny dziennie przerwy na karmienie nie przysługują. Jeżeli czas pracy pracownicy nie przekracza 6 godzin dziennie, przysługuje jej jedna przerwa na karmienie.

—

Art. 177.

§ 1. Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie ciąży, a także w okresie urlopu macierzyńskiego pracownicy, chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z jej winy i reprezentująca pracownicę zakładowa organizacja związkowa wyraziła zgodę na rozwiązanie umowy.

§ 2. Przepisu § 1 nie stosuje się do pracownicy w okresie próbnym nieprzekraczającym jednego miesiąca.

§ 3. Umowa o pracę zawarta na czas określony albo na okres próbny przekraczający jeden miesiąc, która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, ulega przedłużeniu do dnia porodu.

§ 3¹. Przepisu § 3 nie stosuje się do umowy o pracę na czas określony zawartej w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy.

§ 4. Rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę za wypowiedzeniem w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego może nastąpić tylko w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy. Pracodawca jest obowiązany uzgodnić z reprezentującą pracownicę zakładową organizacją związkową termin rozwiązania umowy o pracę. W razie niemożności zapewnienia w tym okresie innego zatrudnienia, pracownicy przysługują świadczenia określone w odrębnych przepisach. Okres pobierania tych świadczeń wlicza się do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze.

§ 5. Przepisy § 1, 2 i 4 stosuje się odpowiednio także do pracownika – ojca wychowującego dziecko w okresie korzystania z urlopu macierzyńskiego. 

—

Art. 182^1g.

Do urlopu rodzicielskiego stosuje się odpowiednio przepisy art. 45 § 3, art. 47, art. 50 § 5, art. 57 § 2, art. 163 § 3, art. 165 pkt 4, art. 166 pkt 4, art. 177, art. 180 § 6–17, art. 1801 § 2, art. 181, art. 182 zdanie pierwsze i art. 183¹ § 1.

—

Stanowisko Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej 
z 7 kwietnia 2016 r.
w sprawie wykonywania pracy w okresie urlopu rodzicielskiego

W przypadku łączenia korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy u pracodawcy udzielającego takiego urlopu to pracodawca ustala pracownikowi rozkład jego czasu pracy.  Pracodawca jest bowiem, zgodnie z art. 94 pkt 2 Kodeksu pracy, zobowiązany organizować pracę w sposób zapewniający pełne wykorzystanie czasu pracy, jak również osiąganie przez pracowników, przy wykorzystaniu ich uzdolnień i kwalifikacji, wysokiej wydajności i należytej jakości pracy.

Rozkład czasu pracy pracownika wykonującego pracę w niepełnym wymiarze czasu pracy w omawianym przypadku nie musi obejmować 5 dni pracy tygodniowo, ale np. 2 lub 3 dni.

Przy ustalaniu przez pracodawcę haromonogramu czasu pracy konieczne jest jednak zachowanie zasady, zgodnie z którą czas pracy nie może przekroczyć 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciotygodniowym tygodniu pracy (art. 129 § 1 Kodeksu pracy), a także uwzględnienie minimalnego co najmniej 11-godzinnego nieprzerwanego odpoczynku dobowego (art. 132 Kodeksu pracy) i co najmniej 35 – godzinnego nieprzerwanego odpoczynku tygodniowego (art. 133 Kodeksu pracy).

Jak wyżej wspomniano, pracodawca zapewnia organizację czasu pracy w swoim zakładzie pracy m.in. poprzez ustalanie pracownikowi jego rozkładu czasu pracy.  Wniosek pracownika w sprawie wyznaczenia mu konkretnych dni pracy i godzin pracy nie jest wiążący dla pracodawcy. Należy jednak podkreślić, że mając na względzie zasady współżycia społecznego (art. 8 Kodeksu pracy), jeżeli uwzględnienie prośby pracownika w omawianej sprawie nie spowoduje utrudnień w procesie pracy i jest obiektywnie możliwe, pracodawca powinien taki wniosek uwzględnić.

W przypadku łączenia urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy nie jest możliwe polecenie pracownikowi pracy ponadwymiarowej (wykraczającej poza godziny jego pracy zaplanowane w rozkładzie czasu pracy w ramach 8 godzinnego dobowego wymiaru jego czasu pracy). Przykładowo, jeżeli pracownik w danym dniu ma zaplanowane 4 godziny pracy (od 8:00 do 12:00) i w następnych 4 godzinach (od 12:00 do 16:00) korzysta z urlopu rodzicielskiego, nie jest możliwe polecenie pracownikowi pracy ponadwymiarowej (np. pomiędzy godziną 12:00 a 14:00).

W omawianym przypadku wydaje się natomiast możliwe polecenie pracownikowi pracy w godzinach nadliczbowych, z przyczyn o których mowa w art. art. 151 § 1 Kodeksu pracy. Przykładowo, jeżeli pracownik w danym dniu ma zaplanowaną pracę w godzinach 8:00 – 12:00, a z urlopu rodzicielskiego korzysta w godzinach 12:00 – 16:00, to pracodawca może polecić mu pracę nadliczbową począwszy od godziny 16:00, uwzględniając konieczność zapewnienia co najmniej 11-godzinnego odpoczynku dobowego.

Przepisy Kodeksu pracy nie przewidują możliwości zrezygnowania z łączenia urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy przed upływem okresu objętego wnioskiem, o którym mowa w art. 182^1d § 1 Kodeksu pracy. Jednakże zgodnie z zasadami prawa cywilnego strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego, zatem stosując wykładnię przepisów na korzyść pracownika nie ma przeszkód, aby strony stosunku pracy na mocy porozumienia zmodyfikowały treść wniosku o łączenie urlopu rodzicielskiego z pracą w odniesieniu do okresu objętego tym wnioskiem oraz sposobu wykorzystania proporcjonalnie wydłużonej części tego urlopu (art. 300 Kodeksu pracy w związku z art. 353¹ Kodeksu cywilnego).

Część urlopu rodzicielskiego, o której mowa w art. 182^1c §  3 Kodeksu pracy w wymiarze do 16 tygodni  może być łączona z wykonywaniem pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy u pracodawcy udzielającego takiego urlopu.

(UiPP Nr 9 (411), str. 4 z 1.05.2016 r.)