Wnioskowanie o Urlop Rodzicielski

Urlop rodzicielski w przeciwieństwie do macierzyńskiego nie jest obowiązkowy. Z tego powodu należy o niego wnioskować. Istnieją dwa tryby wnioskowania. Wnioskowanie o urlop rodzicielski „z góry”, oraz „z dołu”. Niezależnie od trybu wnioskowania, pracodawca nie może odmówić udzielenia urlopu. Jeżeli wniosek zostanie złożony z zachowaniem odpowiednich terminów wówczas możemy mieć pewność, że urlop rodzicielski zostanie nam przyznany.

• Ogólne zasady wnioskowania o urlop rodzicielski
• Wnioskowanie o urlop rodzicielski „z góry”
• Wnioskowanie o urlop rodzicielski „z dołu”
• Możliwość utraty części urlopu rodzicielskiego
• Tryb wnioskowania o urlop rodzicielski a wysokość zasiłku macierzyńskiego
• Wzory wniosków
• Przepisy prawa

Ogólne zasady wnioskowania o urlop rodzicielski

Urlop rodzicielski w przeciwieństwie do macierzyńskiego nie jest obowiązkowy. Z tego powodu należy o niego wnioskować. Istnieją dwa tryby wnioskowania. Pierwszym jest wnioskowanie o urlop rodzicielski „z góry”. Ten tryb wnioskowania regulują przepisy Art. 179¹ § 1 Kodeksu pracy. Drugim jest wnioskowanie o urlop rodzicielski „z dołu”. Ten tryb wnioskowania regulują przepisy Art. 182^1d § 1 Kodeksu pracy. Podkreślić przy tym należy, że niezależnie od trybu wnioskowania, pracodawca nie może odmówić udzielenia urlopu rodzicielskiego. Jeżeli wniosek zostanie złożony z zachowaniem odpowiednich terminów wówczas możemy mieć pewność, że urlop rodzicielski zostanie nam przyznany.

Wnioskowanie o urlop rodzicielski „z góry”

Wniosek o urlop rodzicielski „z góry”, należy złożyć z bardzo dużym wyprzedzeniem. Musi on wpłynąć do pracodawcy nie później niż 21 dni po porodzie (wzór 8). Zasadniczą cechą urlopu rodzicielskiego udzielonego w tym trybie jest konieczność wykorzystania go w pełnym wymiarze zaraz po zakończeniu urlopu macierzyńskiego. Nie jest zatem możliwe wykorzystanie 16 tygodni tego urlopu w terminie późniejszym. Przepis Art. 182^1c § 1 Kodeksu pracy mówiący o możliwości wykorzystania 16 tygodni w terminie nieprzypadającym bezpośrednio po poprzedniej części tego urlopu nie dotyczy urlopów rodzicielskich udzielanych „z góry”. Dotyczy natomiast urlopów rodzicielskich udzielanych „z dołu” – o czym mowa w dalszej części artykułu. A zatem cały wymiar urlopu rodzicielskiego udzielanego „z góry” (32 lub 34 tygodnie) musi być wykorzystany w całości.

Wnioskowanie o urlop rodzicielski „z dołu”

Wniosek o urlop rodzicielski „z dołu”, należy złożyć w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu. W tym przypadku możliwe jest:

• wykorzystanie urlopu w całości (wzór 9),
• podzielenie na części (wzór 10 dotyczący wniosku o pierwszą część urlopu rodzicielskiego, wzór 11 dotyczący kolejnych części urlopu rodzicielskiego),
• wykorzystanie 16 tygodni w terminie późniejszym (wzór 12).

Rodzice mają w tym przypadku dużą elastyczność działania. Mogą wystąpić o pierwszą część urlopu rodzicielskiego po czym w terminie późniejszym podjąć decyzję o sposobie podziału i wykorzystania pozostałej jego części. Nie musza na samym początku decydować na ile części podzielą urlop jak również czy chcą cały jego wymiar wykorzystać od razu (zaraz po zakończeniu urlopu macierzyńskiego) czy też część wykorzystać w terminie późniejszym.

Możliwość utraty części urlopu rodzicielskiego

Uzyskanie urlopu rodzicielskiego nie wymaga zgody pracodawcy. Warunkiem jest spełnienie wszystkich wymogów formalnych. Jeżeli wniosek o urlop złożymy z zachowaniem wymogów określonych w przepisach prawa wówczas możemy mieć pewność, że urlop zostanie nam przyznany. Jednym z wymogów formalnych są terminy. Przypominamy, że wniosek o urlop rodzicielski „z dołu” należy złożyć w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania urlopu. Jeżeli nie zachowamy tego terminu wówczas pracodawca nie będzie zobowiązany przepisami prawa pracy do udzielenia nam urlopu rodzicielskiego. Może to zrobić ale nie musi. W przypadku jeżeli nasz wniosek odrzuci wówczas bezpowrotnie możemy utracić całość bądź część urlopu rodzicielskiego. Utracimy całość jeżeli występowaliśmy o część urlopu rodzicielskiego następującego zaraz po urlopie macierzyńskim. Zgodnie z Kodeksem pracy urlop rodzicielski musi rozpocząć się zaraz po zakończeniu macierzyńskiego. Jeżeli zatem nie rozpocznie się w takim terminie wówczas cały przepada. W przypadku natomiast jeżeli pracodawca odrzuca wniosek dotyczący kolejnej części urlopu rodzicielskiego wówczas przepadnie tylko część jego wymiaru. Jaka część przepadnie? Utracimy część urlopu jeżeli do wykorzystania pozostało więcej niż 16 tygodni. Jeżeli np. do wykorzystania mamy 20 tygodni a w związku z niezachowaniem terminu wnioskowania o kolejną część urlopu rodzicielskiego pracodawca odmówi jego udzielenia wówczas z pozostałych 20 tygodni „uratujemy” 16 tygodni. Chodzi o to, że 16 tygodni to wymiar urlopu który nie musi przypadać bezpośrednio po zakończeniu poprzedniej części urlopu rodzicielskiego (jest to część urlopu o którym mowa w Art. 182^1c § 1 k.p.). W tym przypadku może być przerwa dlatego o 16 tygodni możemy wnioskować w terminie późniejszym.

Tryb wnioskowania o urlop rodzicielski a wysokość zasiłku macierzyńskiego

Tryb w jakim wniosek o urlop rodzicielski zostanie złożony będzie określał sposób kalkulacji wysokości zasiłku macierzyńskiego. Inaczej będzie on liczony jeżeli o urlop rodzicielski wnioskujemy „z góry” a inaczej jeżeli o urlop wnioskujemy „z dołu”. W pierwszym przypadku przez cały rok będziemy comiesięcznie otrzymywać taką samą wysokość zasiłku macierzyńskiego, w drugim przypadku przez pierwsze 6 miesięcy będziemy otrzymywać więcej aby przez kolejne 6 miesięcy dostawać znacznie mniej. Szczegóły w artykule „Zasiłek macierzyński”

Wzory wniosków

Przepisy prawa

Kodeks pracy

Art. 179¹

§ 1. Pracownica, nie później niż 21 dni po porodzie, może złożyć pisemny wniosek o udzielenie jej, bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze wynikającym z art. 182^1a § 1.

§ 2. W przypadku złożenia wniosku, o którym mowa w § 1, pracownica może dzielić się z pracownikiem – ojcem wychowującym dziecko albo ubezpieczonym – ojcem dziecka korzystaniem z urlopu rodzicielskiego albo pobieraniem zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi tego urlopu, zgodnie z zasadami określonymi w art. 182^1c § 2 i 4.

§ 3. Przepis § 2 stosuje się odpowiednio do pracownika – ojca wychowującego dziecko, w przypadku gdy ubezpieczona – matka dziecka złożyła wniosek o wypłacenie jej zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze, o którym mowa w art. 30a ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

§ 4. W przypadkach, o których mowa w § 2 i 3, pisemny wniosek dotyczący:

1) rezygnacji z korzystania z urlopu rodzicielskiego w całości albo w części i powrotu do pracy – składa się pracodawcy w terminie nie krótszym niż 21 dni przed przystąpieniem do pracy;
2) udzielenia urlopu rodzicielskiego w całości albo w części – składa się pracodawcy w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu albo jego części.

§ 5. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wnioski, o których mowa w § 1 i 4. Do wniosków dołącza się dokumenty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 186^8a.

—

Art. 180

§ 1. Pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze:

1) 20 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie;
2) 31 tygodni – w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie;
3) 33 tygodni – w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie;
4) 35 tygodni – w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie;
5) 37 tygodni – w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie.

—

Art. 182^1a

§ 1. Po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego albo zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego pracownik ma prawo do urlopu rodzicielskiego w wymiarze do:

1) 32 tygodni – w przypadku, o którym mowa w art. 180 § 1 pkt 1;
2) 34 tygodni – w przypadkach, o których mowa w art. 180 § 1 pkt 2–5.

§ 2. Urlop w wymiarze, o którym mowa w § 1, przysługuje łącznie obojgu rodzicom dziecka.

§ 3. Z urlopu rodzicielskiego mogą jednocześnie korzystać oboje rodzice dziecka. W takim przypadku łączny wymiar urlopu rodzicielskiego nie może przekraczać wymiaru, o którym mowa w § 1.

§ 4. W okresie pobierania przez jednego z rodziców dziecka zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego drugi rodzic może korzystać z urlopu rodzicielskiego. W takim przypadku łączny wymiar urlopu rodzicielskiego i okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego nie może przekraczać wymiaru, o którym mowa w § 1.

—

 Art. 182^1c

§ 1. Urlop rodzicielski jest udzielany jednorazowo albo w częściach nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 rok życia.

§ 2. Urlop rodzicielski jest udzielany bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego albo zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego, nie więcej niż w 4 częściach, przypadających bezpośrednio jedna po drugiej albo bezpośrednio po wykorzystaniu zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający części urlopu rodzicielskiego, w wymiarze wielokrotności tygodnia. Do wniosku dołącza się dokumenty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 186^8a.

§ 3. Urlop rodzicielski w wymiarze do 16 tygodni może być udzielony w terminie nieprzypadającym bezpośrednio po poprzedniej części tego urlopu albo nieprzypadającym bezpośrednio po wykorzystaniu zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający części tego urlopu. Liczba wykorzystanych w tym trybie części urlopu pomniejsza liczbę części przysługującego urlopu wychowawczego.

§ 4. Żadna z części urlopu rodzicielskiego nie może być krótsza niż 8 tygodni, z wyjątkiem:

1) pierwszej części urlopu rodzicielskiego, która w przypadku:

a) urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie nie może być krótsza niż 6 tygodni,
b) przyjęcia przez pracownika, o którym mowa w art. 183 § 1, na wychowanie dziecka w wieku do 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, do 10 roku życia, nie może być krótsza niż 3 tygodnie;

2) sytuacji, gdy pozostała do wykorzystania część urlopu jest krótsza niż 8 tygodni.

—

Art. 182^1d

§ 1. Urlop rodzicielski jest udzielany na pisemny wniosek pracownika, składany w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Do wniosku dołącza się dokumenty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 186^8a. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika.

§ 2. Liczbę części urlopu ustala się w oparciu o liczbę złożonych wniosków o udzielenie urlopu. W liczbie wykorzystanych części urlopu uwzględnia się także liczbę wniosków o zasiłek macierzyński za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego albo jego części, złożonych przez ubezpieczoną – matkę dziecka lub ubezpieczonego – ojca dziecka.

§ 3. Pracownik może zrezygnować z korzystania z urlopu rodzicielskiego w każdym czasie za zgodą pracodawcy i powrócić do pracy.

—

Stanowisko MRPiPS

z dnia 24 lutego 2016 r.

„(…) zgodnie z art. 179¹ § 4 Kodeksu pracy pisemny wniosek dotyczący:

1) rezygnacji z korzystania z urlopu rodzicielskiego w całości albo w części i powrotu do pracy – składa się pracodawcy w terminie nie krótszym niż 21 dni przed przystąpieniem do pracy;

2) udzielenia urlopu rodzicielskiego w całości albo w części – składa się pracodawcy w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu albo jego części. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić takie wnioski.

Oznacza to, że w przypadku złożenia przez pracownicę jednego wniosku o urlop rodzicielski w pełnym wymiarze, może ona zrezygnować z niego w całości lub w części. Pracownik-ojciec wychowujący dziecko może wnioskować o ten urlop w całości lub pozostałej części.

W przypadku, gdy pracownik-ojciec nie złoży takiego wniosku lub złoży go, a następnie zrezygnuje z części takiego urlopu i wcześniej powróci do pracy, niewykorzystany urlop rodzicielski lub jego pozostała część przepada. Wnioski takie pracodawca ma obowiązek uwzględnić. W tym trybie wnioskowania o urlop rodzicielski nie ma więc możliwości wnioskowania o urlop rodzicielski w wymiarze do 16 tygodni nieprzypadający bezpośrednio po poprzedniej części tego urlopu.

Ze względu na brak przepisów przejściowych, a więc bezpośrednie stosowanie nowych przepisów po dniu ich wejścia w życie, w przypadku, gdy przed wejściem w życie zmian Kodeksu pracy został złożony jeden wniosek o dodatkowy urlop macierzyński i urlop rodzicielski, a następnie został złożony wniosek o rezygnację z części urlopu rodzicielskiego – nie ma możliwości wnioskowania o urlop rodzicielski w wymiarze do 16 tygodni nieprzypadający bezpośrednio po poprzedniej części tego urlopu (…)”.