Ochrona Kobiet w Ciąży przed Zwolnieniem

Kodeks pracy (Art. 177) chroni kobietę w ciąży przed wypowiedzeniem oraz rozwiązaniem umowy o pracę. Jeżeli jesteś w ciąży powiadom o tym jak najszybciej swojego pracodawcę i wręcz mu dokument potwierdzający ciążę (najlepiej zaświadczenie lekarskie stwierdzające ciążę / potwierdzeniem ciąży jest również zwolnienie lekarskie oznaczone kodem B wskazującym na niezdolności do pracy przypadającą w okresie ciąży). Od tego momentu rozpoczyna się szczególna ochrona twojego miejsca pracy. Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać z tobą umowy o pracę i nie ma tu znaczenia forma własności pracodawcy.

Najlepszą ochronę ma kobieta zatrudniona na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. Jeżeli masz taką umowę możesz być spokojna o swoje miejsce pracy. Poza sytuacjami wyjątkowymi, o czym mowa w dalszej części artykułu, masz gwarancję zatrudnienia obowiązującą przez okres ciąży oraz w czasie kiedy będziesz na urlopie macierzyńskim jak również rodzicielskim.

Ochroną przed zwolnieniem objęte są również kobiety w ciąży pracujące na podstawie umów:

• na czas określony,
• na czas wykonywania określonej pracy,
• na okres próbny trwający dłużej niż miesiąc.

Warto również pamiętać, że w przypadku ww. umów, jeżeli ich data zakończenia przypada po upływie trzeciego miesiąca ciąży (tj. po upływie 12 tygodni i jednego dnia) wówczas ulega przedłużeniu do dnia porodu. Istotne w tym przypadku jest zatem to jak zaawansowana będzie ciąża w chwili kiedy kończy się twoja umowa. Jeżeli przed jej upływem przekroczysz trzeci miesiąc ciąży wówczas umowa zostanie przedłużona. Przedłużenie umowy nastąpi automatycznie do dnia porodu i nie jest w tym przypadku wymagane składanie dodatkowych oświadczeń woli (mówi o tym wyrok Sądu Najwyższego z 23 grudnia 1963 r. III PR 67/63). Po terminie porodu umowa wygasa. Kobieta nie pozostanie jednak bez środków do życia. Ma ona prawo ubiegać się o zasiłek macierzyński za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego oraz rodzicielskiego. Zasiłek taki będzie wypłacany bezpośrednio przez ZUS.

W przypadku powyższych umów kluczowe są informacje zawarte w zaświadczeniu lekarskim stwierdzającym ciążę. Zaświadczenie musi wskazywać początkową datę ciąży. Często w zaświadczeniach lekarze wpisują stopień zaawansowania ciąży na dzień wystawienia zaświadczenia (w którym tygodniu jest w danej chwili ciąża). Taka informacja może być niewystarczająca. Na jej podstawie dokładne określenie kiedy upływa 3 miesiąc ciąży może okazać się niemożliwe.

Drugą sprawą jest to jaki przedział czasu obejmuje 3 miesięczna ciąża. Czas ten oblicza się w równej miary miesiącach księżycowych w których jeden miesiąc to 28 dni czyli 4 tygodnie (mówi o tym wyrok Sądu Najwyższego z 5 grudnia 2002 r,. I PK 33/02). Oznacza to, że trzeci miesiąc ciąży upływa po 84 dniach czyli po 12 tygodniach licząc od początkowej daty ciąży wskazanej w zaświadczeniu lekarskim.

Ochroną przed zwolnieniem objęte są również kobiety w ciąży pracujące na podstawie umów o pracę na zastępstwo (zawieranych na czas określony w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy). Należy jednak wskazać, że jest to rodzaj umowy na czas określony w przypadku której nie następuje automatyczne jej przedłużenia do dnia porodu nawet jeżeli spełniony jest warunek jej wygasania po upływie trzeciego miesiąca ciąży.

Niestety ochrona przed zwolnieniem nie dotyczy kobiet w ciąży które pracują na podstawie umów zawartych na okres próbny, który nie przekracza jednego miesiąca (Art. 177 § 2 k.p.) oraz w przypadku umów zlecenie, umów o dzieło czy innych umów cywilnoprawnych.

Ochrona kobiet w ciąży przed zwolnieniem dotyczy również przypadku tzw. zwolnień grupowych lub indywidualnych na podstawie przepisów ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. 2015 poz. 192). W takim przypadku dopuszczalne jest jedynie wypowiedzenie dotychczasowych warunków pracy i płacy ciężarnej. Jeżeli nastąpi obniżenie pensji wówczas kobieta będzie otrzymywać dodatek wyrównawczy do wynagrodzenia. Dodatek będzie uzupełniał wynagrodzenie tak długo jak długo kobieta będzie chroniona przed zwolnieniem. Pamiętajmy jednak, że możliwość taka dotyczy pracodawców zatrudniających co najmniej 20 osób a zmiana warunków pracy i płacy następuje z przyczyn leżących po stronie pracodawcy (na przykład z powodu zmian organizacyjnych, czy sytuacji ekonomicznej firmy).

Kobieta w ciąży nie może również zostać zwolniona na podstawie przepisów Art. 53 § 1 Kodeksu pracy. Zgodnie z tymi przepisami:

• pracownik który jest zatrudniony krócej niż 6 miesięcy może zostać zwolniony jeżeli choruje dłużej niż 3 miesiące,
• pracownik który pracuje dłużej niż 6 miesiące może zostać zwolniony jeżeli choruje przez cały okres w którym możliwe jest pobieranie świadczeń chorobowych po czym pobiera świadczenia rehabilitacyjne przez okres co najmniej 3 miesiące.

Przepisy prawa

Kodeks pracy

Art. 177.
§ 1. Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie ciąży, a także w okresie urlopu macierzyńskiego pracownicy, chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z jej winy i reprezentująca pracownicę zakładowa organizacja związkowa wyraziła zgodę na rozwiązanie umowy.
§ 2. Przepisu § 1 nie stosuje się do pracownicy w okresie próbnym nieprzekraczającym jednego miesiąca.
§ 3. Umowa o pracę zawarta na czas określony albo na okres próbny przekraczający jeden miesiąc, która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, ulega przedłużeniu do dnia porodu.
§ 3¹. Przepisu § 3 nie stosuje się do umowy o pracę na czas określony zawartej w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy.
§ 5. Przepisy § 1, 2 i 4 stosuje się odpowiednio także do pracownika – ojca wychowującego dziecko w okresie korzystania z urlopu macierzyńskiego.

—

Wyrok Sądu Najwyższego

z 23 grudnia 1963 r. III PR 67/63

„Przedłużenie następuje „z mocy samego prawa” bez potrzeby składania jakichkolwiek oświadczeń stron, a w szczególności oświadczenia zakładu pracy.