2 dni Opieki nad Dzieckiem

Mając dziecko w wieku do 14 lat przysługuje nam w każdym roku kalendarzowym zwolnienie od pracy w wymiarze 2 dni. Jest to łączny limit do wykorzystania przez obojga rodziców. Prawo do 2 dni opieki nad dzieckiem dotyczy wszystkich dzieci które mamy na wychowaniu / nie jest to limit na każde dziecko z osobna.

• Zasady oraz wymiar zwolnienia od pracy celem opieki nad dzieckiem
• Wzór wniosku
• Przepisy Prawa

Zasady oraz wymiar zwolnienia od pracy celem opieki nad dzieckiem

Zgodnie z Kodeksem pracy (Art. 188 § 1 k.p.) pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy w wymiarze 16 godzin albo 2 dni z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Mówimy tu o dzieciach własnych, przysposobionych, adoptowanych, oraz przyjętych na wychowanie w ramach rodziny zastępczej.

Dwa dni lub 16 godzin opieki nad dzieckiem dotyczy wszystkich dzieci które mamy na wychowaniu – nie jest to limit na każde dziecko z osobna. Identyczny wymiar przysługuje zatem zarówno rodzicom wychowującym jedno dziecko jak również tym którzy mają na wychowaniu dwójkę lub więcej dzieci. Jest to jednocześnie łączny limit do wykorzystana przez obojgu rodziców. Nie są to zatem 2 dni lub 16 godzin opieki do wykorzystania przez matkę plus 2 dni lub 16 godzin do wykorzystania przez ojca. Wskazane dwa dni lub 16 godzin mają do wykorzystana razem. Muszą natomiast zdecydować które z nich w danej chwili korzysta ze zwolnienia od pracy (Art. 189¹ k.p.)

Zwolnienie na opiekę nad dzieckiem nie musi być wykorzystane jednorazowo w pełnym wymiarze. Możemy najpierw wykorzystać 1 dzień po to aby później wykorzystać drugi. Rodzice mogą również wolne od pracy podzielić między siebie. Pierwszy dzień wolnego wykorzystuje np. matka, drugi wykorzystuje ojciec. Istnieje również możliwość wykorzystania wolnego od pracy godzinowo i zwolnić się tylko na część dnia (wyjść na przykład z pracy 2 godziny wcześniej). Pamiętać przy tym należy, że zwolnienie od pracy udziela się w pełnych godzinach zegarowych. Nie można np. zwolnić się od pracy na 2,5 godziny. Należy również pamiętać, że nie można łączyć wykorzystania dniowego z godzinowym np. najpierw wykorzystać 1 dzień aby następnie wolne „pobierać” godzinowo. O sposobie wykorzystania, albo dniowym albo godzinowym, decyduje pracownik w pierwszym wniosku o wolne od pracy (Art. 188 § 2 k.p.). Jeżeli we wniosku tym wystąpi o 1 dzień zwolnienia, wówczas w drugim musi wystąpić o kolejny pełny dzień.

Prawo do wolnego na dziecko przysługuje każdemu pracownikowi niezależnie od jego stażu pracy. Nawet w przypadku jeżeli pracownik rozpoczyna pracę w trakcie roku kalendarzowego i jest to jego pierwsza praca również i jemu przysługuje 2 dni lub 16 godzin zwolnienia od pracy.

Wyjaśnienia natomiast wymaga sytuacja pracownika który pracuje w niepełnym wymiarze czasu pracy. W jego przypadku wymiar wolnego od pracy zależy od tego czy zdecyduje się on na wykorzystanie dniowe czy godzinowe. Jeżeli zdecyduje się na wykorzystanie dniowe wówczas niezależnie od jego wymiaru czasu pracy (czy jest to 1/2  czy np. 1/3 etatu) zawsze należy mu się pełne 2 dni opieki nad dzieckiem. Jeżeli natomiast zdecyduje się na wykorzystanie godzinowe wówczas jego limit przelicza się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy (Art. 188 § 3 k.p.). Jeżeli zatem wykonuje pracę na 1/2 etatu wówczas będzie miał do dyspozycji w danym roku 8 godzin zwolnienia od pracy (16 godzin x 1/2 etatu). Jeżeli wykonuje pracę na 1/4 etatu wówczas będzie miał do dyspozycji w danym roku 4 godziny zwolnienia od pracy (16 godzin x 1/4 etatu), itd… Kodeks pracy wskazuje przy tym, że niepełną godzinę zwolnienia od pracy zaokrągla się w górę do pełnej godziny (na korzyść pracownika). A zatem jeżeli pracownik wykonuje pracę na 1/3 etatu wówczas w danym roku ma do dyspozycji 6 godzin zwolnienia od pracy (16 godzin x 1/3 etatu = 5,33 godzin, po zaokrągleniu do pełnej godziny otrzymujemy 6 godzin).

Jak zatem widać wykonując pracę na część etatu bardziej opłacalne jest wykorzystanie dniowe niż godzinowe. Podsumowanie w tabeli poniżej.

Chcąc wykorzystać 2 dni opieki nad dzieckiem nie musimy informować pracodawcy z jakiego konkretnie powodu w danym dniu musimy zaopiekować się dzieckiem. Powody te mogą być bardzo różne. Naturalnym wydaje się choroba dziecka. Nic bardziej mylnego. Pamiętajmy, że jeżeli nasze dziecko jest chore wówczas na takie sytuacje przewidziane jest inne uprawnienie a mianowicie zasiłek opiekuńczy (patrz artykuł „Zasiłek opiekuńczy czyli do 60 dni opieki nad dzieckiem”). Wolne od pracy w takim przypadku uzyskujemy na podstawie zwolnienia lekarskiego na dziecko oraz składając odpowiedni wniosek ZUS. Oczywiście nikt nie zabroni nam wykorzystania 2 dni opieki nad dzieckiem również wtedy gdy jest ono chore. Warto może jednak nie „tracić” dodatkowych dni wolnych od pracy skoro na opiekę nad chorym dzieckiem przepisy prawa przewidują specjalnie dedykowane rozwiązanie. Zwrócić przy tym należy uwagę, że zasiłek opiekuńczy jest również wypłacany celem opieki nad zdrowym dzieckiem. Chodzi tu o sytuacje kiedy musimy zająć się dzieckiem z powodu między innymi  nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, choroby niani czy rodzica który na stałe opiekuje się dzieckiem. Jeżeli takie sytuacje mają miejsce skorzystajmy z zasiłku opiekuńczego zamiast 2 dni opieki nad dzieckiem.

Jeżeli jesteśmy zatrudnieni jednocześnie w kilku firmach wówczas w każdej z nich możemy niezależnie skorzystać z prawa do 2 dni lub 16 godzin zwolnienia od pracy. Pracując na przykład na pół etatu w dwóch firmach, w każdej z nich mamy prawo do 2 dni lub 8 godzin (16 godzin x 1/2 etatu) wolnego od pracy. Łącznie mamy zatem do dyspozycji 4 dni lub 16 godzin wolnego od pracy.

Należy również wskazać, że pracownik ma prawo do 2 dni opieki nad dzieckiem nawet w przypadku jeżeli drugi rodzic w danej chwili przebywa na urlopach związanych z rodzicielstwem tj. macierzyńskim, rodzicielskim oraz wychowawczym.

Wolne na dziecko niewykorzystane w danym roku kalendarzowym nie przechodzi na kolejny rok kalendarzowy. Po prostu przepada. Nie można również żądać od pracodawcy wypłaty jakiegokolwiek ekwiwalentu za niewykorzystane wolne od pracy.

Za czas zwolnienia od pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia obliczanego identycznie jak za urlop wypoczynkowy.

Aby skorzystać z wolnego od pracy na opiekę nad dzieckiem należy złożyć do pracodawcy odpowiedni wniosek w tej sprawie. Poproś firmę o wzór wniosku. Ewentualnie skorzystaj ze
wzoru 21.

Wzór wniosku

Przepisy Prawa

Kodeks pracy

Art. 188.

§ 1. Pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy w wymiarze 16 godzin albo 2 dni, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.

§ 2. O sposobie wykorzystania w danym roku kalendarzowym zwolnienia, o którym mowa w § 1, decyduje pracownik w pierwszym wniosku o udzielenie takiego zwolnienia złożonym w danym roku kalendarzowym.

§ 3. Zwolnienie od pracy, o którym mowa w § 1, udzielane w wymiarze godzinowym, dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika. Niepełną godzinę zwolnienia od pracy zaokrągla się w górę do pełnej godziny.

Art. 189¹. Jeżeli oboje rodzice lub opiekunowie dziecka są zatrudnieni, z uprawnień określonych w art. 148 pkt 3, art. 178 § 2, art. 1867 § 1 i art. 188 może korzystać jedno z nich.