Praca na Urlopie Macierzyńskim

Kodeks pracy nie zakazuje wprost wykonywania pracy w trakcie korzystania z urlopu macierzyńskim. Nie oznacza to jednak pełnej swobody w zakresie zarobkowania w tym czasie. Przede wszystkim należy pamiętać, że celem urlopu macierzyńskiego jest regeneracja kobiety po porodzie oraz sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem. Jest to cel nadrzędny w związku z którym urlop macierzyński jest udzielany i co do zasady kobieta nie powinna podejmować aktywności, która mogłaby zepchnąć ten cel na plan dalszy. Jeżeli zatem kobieta chciałaby w tym czasie pracować to tylko w przypadku jeżeli pracę tą może pogodzić z urlopem macierzyńskim. Praca taka powinna mieć zatem charakter bardziej incydentalny nie wymagający zaangażowania kobiety w stopniu mogącym zakłócić normalny przebieg urlopu macierzyńskiego. Zasada ta dotyczy każdego przypadku zatrudnienia a zatem zarówno u obecnego jak również nowego pracodawcy niezależnie od formy zatrudnienia (umowa zlecenie, umowa cywilnoprawna np. umowa zlecenie, umowa o dzieło).

Istotność celów urlopu macierzyńskiego podkreśla dodatkowo fakt, że urlop ten jest dla matki dziecka obowiązkowy. Musi ona pozostać w domu przez pierwsze 14 tygodni tego urlopu (licząc od dnia porodu). Tylko szczególne sytuacje takie jak hospitalizacja matki czy dziecka, pozwalają na rezygnację z tego urlopu wcześniej. Można powiedzieć wprost. Kobieta w czasie urlopu macierzyńskiego ma przede wszystkim zbierać siły po porodzie i zajmować się dzieckiem. Praca może być tylko dodatkiem.

Należy również zwrócić uwagę, że jeżeli kobieta rezygnuje z urlopu macierzyńskiego po wykorzystaniu obowiązkowych 14 tygodni to tylko w przypadku jeżeli ojciec dziecka może ten urlopu przejąć i tym samym podjąć się opieki nad dzieckiem. To drugi punkt akcentujący istotność urlopu macierzyńskiego i zapewnienia w tym czasie przez rodziców opieki nad dzieckiem.

Praca u dotychczasowego pracodawcy / umowa o pracę, umowa cywilnoprawna

„Niedopuszczalne jest zawarcie z własnym pracownikiem na czas korzystania z urlopu macierzyńskiego jak również urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej w celu powierzenia wykonywania dotychczasowej pracy.”

Takie stanowisko przedstawia w swoich informatorach Państwowa Inspekcja Pracy (informator „Rodzice w pracy”, Warszawa 2016).

PIP dopuszcza jednak jako wyjątek od tej reguły „świadczenie pracy przez osobę korzystającą z urlopu macierzyńskiego i urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego na rzecz pracodawcy udzielającego urlopu w przypadku gdy:

• wykonanie pracy nie zakłóca korzystania z urlopu,
• zawarcie z pracownikiem przebywającym na urlopie macierzyńskim lub urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego związane jest z powierzeniem mu zadań innych niż wynikające z zakresu jego normalnych obowiązków,
• powierzenie nowych obowiązków następuje na podstawie odrębnej umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej.”

Powyższe stanowisko w zakresie braku możliwości wykonywania pracy na urlopie macierzyńskim na podstawie umowy o pracę u pracodawcy który tego urlopu udzielił potwierdza również ZUS w komentarzu dostępnym na swoich stronach internetowych. „Kobieta, która przed urodzeniem dziecka uzyskiwała dochody z tytułu umowy o pracę i z tego tytułu uzyskała prawo do zasiłku macierzyńskiego, po urodzeniu dziecka może podjąć pracę na etacie u tego samego pracodawcy, lecz dopiero po upływie 20 tygodni od narodzin dziecka. Praca u tego samego pracodawcy możliwa jest bowiem dopiero w okresie urlopu rodzicielskiego. Kobieta nie ma zaś prawa do podjęcia pracy na swoim etacie w czasie trwania urlopu macierzyńskiego (przez pierwsze 20 tygodni)”.

Przypominamy, że wykonywanie pracy w okresie urlopu rodzicielskiego na podstawie umowy o pracę na dotychczasowym etacie na rzecz dotychczasowego pracodawcy zostało bardzo dokładnie uregulowana w Kodeksie pracy. Praca ta została ograniczona do maksymalnie pół etatu. Obniżeniu uległ zasiłek macierzyński ale jednocześnie wydłużony został wymiar urlopu rodzicielskiego i tym samym czas pobierania tego zasiłku (szczegóły w artykule „Praca na urlopie rodzicielskim”).

Praca u nowego pracodawcy / umowa o pracę

Wykonywanie pracy u nowego pracodawcy na podstawie umowy o pracę w okresie urlopu macierzyńskiego jest możliwe pod warunkiem, że praca ta nie stoi w sprzeczności z celami tego urlopu (sprawowaniem osobistej opieki nad dzieckiem oraz regeneracją matki po porodzie).

Warto przy tym pamiętać, że kobieta nie musi informować pracodawcy który udzielił jej urlopu macierzyńskiego o tym, że podjęła drugie zatrudnienie. Jednocześnie jeżeli dotychczasowy pracodawca dowie się o podjęciu przez kobietę nowego zatrudnienia nie jest zobowiązany przepisami prawa do podejmowania jakichkolwiek działań w tym zakresie.

Kobieta nie musi również informować nowego pracodawcy o tym, że przebywa na urlopie macierzyńskim. Nie musi tego robić nawet z punktu widzenia księgowego i składek ZUS. Składki te muszą być bowiem opłacane od każdej umowy o pracę i nie ma tu znaczenia fakt, że składki te są już odprowadzane w związku z urlopem macierzyńskim (są finansowane z budżetu państwa). A zatem składki będą odprowadzane zarówno z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego jak również z tytułu nowej umowy o pracę (Art. 9.1d Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).

W pewnym sensie przepisy Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (w Art. 9.1d) wskazują na możliwość wykonywania pracy u nowego pracodawcy na podstawie umowy o pracę w okresie urlopu macierzyńskiego. Sankcjonują one bowiem fakt możliwości wystąpienia sytuacji w której osoba pobierająca zasiłek macierzyński przystępuje jednocześnie do nowej umowy o pracę z której będzie wynikał obowiązek podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu.

Na koniec pamiętajmy, że nie ma przepisów które mogłyby odebrać lub ograniczyć wysokość zasiłku macierzyńskiego jeżeli w czasie jego pobierania kobieta podpisze nową umowę o pracę z pracodawcą innym niż ten który udzielił jej urlopu macierzyńskiego.

Praca u nowego pracodawcy / umowa cywilnoprawna

Kobieta będąca na urlopie macierzyńskim może podjąć pracę u nowego pracodawcy na podstawie umowy cywilnoprawnej. Tu również podjęcie takiej pracy jest możliwe pod warunkiem, że praca ta nie stoi w sprzeczności z celami tego urlopu macierzyńskiego.

Praca na podstawie umowy cywilnoprawnej jest jednocześnie najbardziej opłacalną formą zatrudnienia w okresie urlopu macierzyńskiego. Opłacalność wynika z tego, że oskładkowanie wynagrodzenia z tytułu takiej umowy nie jest obowiązkowe bo składki na ubezpieczenie społeczne odprowadzane są przez budżet państwa z tytułu zasiłku macierzyńskiego. W takim przypadku wynagrodzenie otrzymywane z tytułu umowy cywilnoprawnej nie jest pomniejszane o składki emerytalną oraz rentową, a jedynie o składkę zdrowotną. Kobieta otrzymuje zatem jednocześnie pełny zasiłek macierzyński oraz wynagrodzenie z tytułu umowy, które w kwocie netto jest w takim przypadku wyższe niż gdyby umowa ta była zawierana poza urlopem macierzyńskim.

Należy pamiętać, że powyższa korzyść dotyczy tylko umów cywilnoprawnych i nie dotyczy umów o pracę w przypadku których (o czym wcześniej wspomnieliśmy) składki muszą być odprowadzane pomimo tego, że są jednocześnie opłacane z tytułu otrzymywanego zasiłku macierzyńskiego (finansowane z budżetu państwa).

Przepisy prawa

USTAWA
z dnia 13 października 1998 r.
o systemie ubezpieczeń społecznych

Art. 6. 1. Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są:

1) pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów;

3) członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych, zwanymi dalej „członkami spółdzielni”.

Art. 9. 1d. Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i 3, spełniające jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego lub zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z obu tytułów.