Zasiłek Opiekuńczy

Zasiłek opiekuńczy to świadczenie ZUS wypłacane wówczas gdy jesteśmy zwolnieni z wykonywania pracy w związku koniecznością opieki nad dzieckiem – na przykład gdy jest ono chore. Zazwyczaj w takich sytuacjach rodzice niepotrzebnie korzystają z urlopu wypoczynkowego lub z przysługujących w każdym roku 2 dni opieki nad dzieckiem. Zasiłek opiekuńczy to rozwiązanie przewidziane właśnie na takie sytuacje jak choroba dziecka. Warto korzystać z tego uprawnienia.

• Opieka nad chorym dzieckiem w wieku do 14 lat
• Opieka nad zdrowym dzieckiem w wieku do 8 lat
• Najważniejsze informacje o zasiłku opiekuńczym
• Dodatkowy zasiłek opiekuńczy
• Dokumenty potrzebne do uzyskania zasiłku opiekuńczego
• Przepisy prawa

Opieka nad chorym dzieckiem w wieku do 14 lat

Wyobraź sobie sytuację. Jesteś rodzicem który na co dzień pracuje a dziecko chodzi do przedszkola. Dziecko łapie przeziębienie i musi pozostać w domu. Co robić w takiej sytuacji. Czy wykorzystać urlop wypoczynkowy celem opieki nad dzieckiem? Absolutnie nie. Na takie właśnie sytuacje przewidziany jest zasiłek opiekuńczy. Jest on wypłacany wówczas gdy jesteśmy zwolnieni od wykonywania pracy w związku z koniecznością opieki nad chorym dzieckiem. Aby skorzystać z tego uprawnienia musimy dostarczyć dla pracodawcy zwolnienie lekarskie wystawione w związku z chorobą dziecka (otrzymamy je na identycznym druku jak zwolnienie w przypadku jeżeli sami bylibyśmy chorzy). W ten sposób uzyskamy usprawiedliwioną nieobecność w pracy a za czas tej nieobecności ZUS wypłaci nam zasiłek opiekuńczy. Nazwa zasiłku mówi sama za siebie. Opiekuńczy bo jest wypłacany w związku z koniecznością sprawowania opieki – w tym przypadku nad chorym dzieckiem.

Mówiąc o zasiłku celem opieki nad dzieckiem mówimy o dzieciach które nie ukończyły 14 roku życia. Zasiłek możemy otrzymać wyłącznie gdy inny członek rodziny pozostający z nami we wspólnym gospodarstwie domowym nie może zapewnić takiej opieki. Jeżeli jest taka osoba i mogłaby zapewnić opiekę (np. drugi rodzic lub babcia) wówczas nie mamy prawa do zasiłku. Wyjątek stanowią malutkie dzieci w wieku do 2 lat w przypadku których wypłata zasiłku nie jest uzależniona od możliwości zapewnienia opieki przez innego członka rodziny. Nawet jeżeli w gospodarstwie domowym jest np. babcia która jest w pełni sprawna fizycznie i mogłaby zająć się chorym maluchem to możemy bez obaw wziąć zwolnienie na dziecko i wystąpić o zasiłek opiekuńczy.

Za innego członka rodziny który mógłby zapewnić opiekę nad dzieckiem nie uznaje się osób: chorych, całkowicie niezdolnych do pracy, które nie są sprawne fizycznie lub psychicznie ze względu na swój wiek, prowadzą gospodarstwo rolne, odpoczywają po pracy na nocnej zmianie, prowadzą działalność pozarolniczą i nie mogą regulować czasu pracy w sposób dowolny (mają ustalone godziny pracy), nieobowiązanych do sprawowania opieki na podstawie przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeśli osoby takie odmawiają sprawowania tej opieki. Jeżeli zatem mamy np. w rodzinie babcię która ze względu na swój wiek nie jest w pełni sprawna fizycznie to nie uznaje się jej jako osobę która mogłaby sprawować opiekę nad chorym dzieckiem. Ponieważ babcia nie spełnia kryteriów osoby mogącej zaopiekować się chorym dzieckiem dlatego rodzic który takiej opieki się podejmie ma prawo wnioskować o wypłatę zasiłku opiekuńczego.

Opieka nad zdrowym dzieckiem w wieku do 8 lat

Zasiłek opiekuńczy przysługuje nie tylko celem opieki nad chorym dzieckiem. Przewiduje on również konieczność sprawowania opieki nad zdrowym dzieckiem o ile dziecko jest w wieku do 8 lat. Mówimy tu o sytuacjach kiedy zamiast iść do pracy musimy zająć się dzieckiem z powodu:

• nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły do których to placówek na co dzień dziecko uczęszcza (za nieprzewidziane zamknięcie uważa się zamkniecie o których zostaliśmy poinformowali w terminie krótszym niż 7 dni przed tym zdarzeniem),
• choroby niani (z którą mamy zawartą umowę) lub dziennego opiekuna, którzy opiekują się dzieckiem,
• porodu lub choroby rodzica dziecka, który na stałe opiekuje się dzieckiem, a poród lub choroba uniemożliwia tę opiekę,
• pobytu w szpitalu albo innej placówce leczniczej rodzica dziecka który na stałe opiekuje się dzieckiem.

Zasiłek celem opieki nad zdrowym dzieckiem otrzymamy o ile inny członek rodziny pozostający we wspólnym gospodarstwie domowym nie będzie mógł zapewnić takiej opieki. Zastosowanie ma tu zatem identyczna reguła jak w przypadku zasiłku opiekuńczego na chore dziecko (patrz poprzedni rozdział). Jeżeli przykładowo zamknęli nam żłobek a w rodzinie mamy babcię która mogłaby zająć się dzieckiem wówczas nie możemy wystąpić o zasiłek opiekuńczy. Pamiętajmy przy tym o pewnej regule dotyczącej zasiłku opiekuńczego na dziecko chore. Jeżeli dziecko jest w wieku do 2 lat wówczas zasiłek ten jest wypłacany niezależnie od tego czy inny członek rodziny może taką opiekę zapewnić. Reguła ta nie ma natomiast zastosowania w przypadku zasiłku na dziecko zdrowe. Tu niezależnie od wieku dziecka zasady są identyczne. Jeżeli inny członek rodziny może zająć się dzieckiem wówczas rodzic nie jest uprawniony do otrzymania zasiłku opiekuńczego.

Najważniejsze informacje o zasiłku opiekuńczym

a). Zasiłek opiekuńczy to świadczenie ZUS które mogą otrzymać osoby mające ubezpieczenie chorobowe (są np. pracownikami). Okres ubezpieczenia nie ma w tym przypadku znaczenia.

b). Zasiłek wynosi 80% podstawy wymiaru zasiłku. Wypłaca się go za każdy dzień, w którym sprawujemy opiekę, również za dni ustawowo wolne od pracy.

c). Zasiłek opiekuńczy na dziecko chore w wieku do 14 lat oraz dziecko zdrowe w wieku do 8 lat przysługuje w danym roku przez nie dłużej niż 60 dni kalendarzowych. Ponieważ mowa tu o dniach kalendarzowych dlatego w limit ten wlicza się również dni kiedy nie pracujemy. Jest to łączny limit dotyczący opieki zarówno nad chorym jak również zdrowym dzieckiem. Ważne jest również to, że wskazane 60 dni nie jest limitem na jedno dziecko. Jest to limit dotyczący wszystkich dzieci w danej rodzinie które w danym roku będą wymagały opieki.

d). Prawo do zasiłku opiekuńczego mają na równych prawach zarówno matka jak również ojciec dziecka. Nie mogą oni jednak otrzymać go jednocześnie. Zasiłek może otrzymać za dany okres tylko jeden z rodziców, ten który wystąpi z wnioskiem o jego wypłatę. Dla obliczenia limitu 60 dni sumuje się dni opieki wykorzystane w danym roku kalendarzowym łącznie przez matkę oraz przez ojca dziecka.

e). Zasiłek opiekuńczy można otrzymać zarówno na dzieci własne jak również dzieci małżonka (np. dzieci żony z poprzedniego małżeństwa). Ponadto również na dzieci przysposobione oraz przyjęte na wychowanie i utrzymanie (np. w ramach rodziny zastępczej).

f). Zasiłek opiekuńczy nie przysługuje w przypadku jeżeli korzystamy z urlopu bezpłatnego lub urlopu wychowawczego.

Dodatkowy zasiłek opiekuńczy

O dodatkowy zasiłek opiekuńczy może wystąpić ojciec dziecka (lub inny najbliższy członek rodziny) w przypadku jeżeli matka która przebywa na urlopie macierzyńskim trafi do szpitala i ma to miejsce przed upływem 8 tygodni tego urlopu. Szczegóły w artykule „Co robić jeżeli matka trafia do szpitala przed upływem 8 tygodni urlopu macierzyńskiego”.

Dokumenty potrzebne do uzyskania zasiłku opiekuńczego

Podstawowym dokumentem na podstawie którego otrzymamy zasiłek opiekuńczy na dziecko chore jest wniosek ZUS na druku Z-15A. Oprócz wniosku ZUS musimy jeszcze dostarczyć pracodawcy odpowiednie zwolnienie lekarskie.

Jeżeli chodzi o dokumenty na podstawie których otrzymamy zasiłek opiekuńczy na dziecko zdrowe. Tu również należy wypełnić wniosek ZUS na druku Z-15A. Ponadto potrzebne będą jeszcze inne dokumenty w zależności od okoliczności które spowodowały konieczność zapewnienia opieki nad dzieckiem. Lista tych dokumentów podana jest na stronach internetowych ZUS pod adresem http://www.zus.pl/swiadczenia/zasilki/zasilek-opiekunczy/niezbedne-dokumenty.

Przepisy prawa

USTAWA

z dnia 25 czerwca 1999 r.

o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa

Rozdział 7

Zasiłek opiekuńczy

Art. 32. 1. Zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad:

1) dzieckiem w wieku do ukończenia 8 lat w przypadku:

a) nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza, a także w przypadku choroby niani, z którą rodzice mają zawartą umowę uaktywniającą, o której mowa w art. 50 ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (Dz. U. z 2016 r. poz. 157 oraz z 2017 r. poz. 60), lub dziennego opiekuna sprawujących opiekę nad dzieckiem,
b) porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi lub rodzicowi sprawowanie opieki,
c) pobytu małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne;

2) chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat;

3) innym chorym członkiem rodziny.

2. Za członków rodziny, o których mowa w ust. 1 pkt 3, uważa się małżonka, rodziców, rodzica dziecka, ojczyma, macochę, teściów, dziadków, wnuki, rodzeństwo oraz dzieci w wieku powyżej 14 lat – jeżeli pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z ubezpieczonym w okresie sprawowania opieki.

3. Za dzieci w rozumieniu ust. 1 i 2 uważa się dzieci własne ubezpieczonego lub jego małżonka oraz dzieci przysposobione, a także dzieci przyjęte na wychowanie i utrzymanie.

Art. 32a. 1. W przypadku gdy ubezpieczona matka dziecka przed upływem 8 tygodni po porodzie:

1) przebywa w szpitalu albo w innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne ze względu na stan zdrowia uniemożliwiający jej sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem albo
2) legitymuje się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji, albo
3) porzuciła dziecko

– ubezpieczonemu – ojcu dziecka przysługuje dodatkowo, niezależnie od zasiłku określonego w art. 32, zasiłek opiekuńczy w wymiarze do 8 tygodni, jeżeli przerwie zatrudnienie lub inną działalność zarobkową w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.

2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do innego ubezpieczonego członka najbliższej rodziny.

Art. 33. 1. Zasiłek opiekuńczy przysługuje przez okres zwolnienia od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki, nie dłużej jednak niż przez okres:

1) 60 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest nad dziećmi, o których mowa w art. 32 ust. 1 pkt 1 i 2;
2) 14 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest nad innymi członkami rodziny, o których mowa w art. 32 ust. 1 pkt 3.

2. Zasiłek opiekuńczy przysługuje łącznie na opiekę nad dziećmi i innymi członkami rodziny za okres nie dłuższy niż 60 dni w roku kalendarzowym.

3. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się niezależnie od liczby osób uprawnionych do zasiłku opiekuńczego oraz bez względu na liczbę dzieci i innych członków rodziny wymagających opieki.

Art. 34. Zasiłek opiekuńczy nie przysługuje, jeżeli poza ubezpieczonym są inni członkowie rodziny pozostający we wspólnym gospodarstwie domowym, mogący zapewnić opiekę dziecku lub choremu członkowi rodziny. Nie dotyczy to jednak opieki sprawowanej nad chorym dzieckiem w wieku do 2 lat.

Art. 35. 1. Miesięczny zasiłek opiekuńczy wynosi 80% podstawy wymiaru zasiłku.

2. Do zasiłku opiekuńczego stosuje się odpowiednio przepisy art. 11 ust. 4 oraz art. 12 i 17.