Rezygnacja z Urlopu Rodzicielskiego

Z urlopu rodzicielskiego możemy zrezygnować w każdej chwili. Zasady rezygnacji zależą od tego w jakim trybie urlop ten został nam udzielony. Inaczej będzie wyglądała rezygnacja z urlopu rodzicielskiego udzielony „z góry” a inaczej jeżeli urlop ten został udzielony „z dołu”. Rozważając rezygnację z urlopu rodzicielskiego należy wziąć pod uwagę konsekwencje tej decyzji. W niektórych przypadkach może ona spowodować utratę niewykorzystanej części tego urlopu.

• Ogólne zasady rezygnacji z urlopu rodzicielskiego
• Rezygnacja z urlopu rodzicielskiego udzielonego „z góry”
• Rezygnacja z urlopu rodzicielskiego udzielonego „z dołu”
• Konsekwencje rezygnacji z urlopu rodzicielskiego
• Wzory wniosków
• Przepisy prawa

Ogólne zasady rezygnacji z urlopu rodzicielskiego

Z urlopu rodzicielskiego możemy zrezygnować w każdej chwili. Zasady rezygnacji zależą od tego w jakim trybie urlop ten został nam udzielony. Inaczej będzie wyglądała rezygnacja z urlopu rodzicielskiego udzielony „z góry” – w trybie Art. 179¹ § 1 Kodeksu pracy – a inaczej jeżeli urlop ten został udzielony „z dołu” – w trybie Art. 182^1d § 1 Kodeku pracy. Podstawowa różnica to konieczność uzyskania zgody Pracodawcy. Nie jest ona wymagana w przypadku rezygnacji z urlopu udzielonego „z góry” natomiast jest wymagana jeżeli rezygnujemy z urlopu udzielonego „z dołu”. W przypadku tego pierwszego przepisy prawa ściśle określają terminy w jakich wniosek o rezygnację musi zostać złożony oraz treść tego wniosku. W drugim przypadku wniosek możemy złożyć w dowolnym czasie stosując się do formalnych wymogów Pracodawcy.

Rozważając rezygnację z urlopu rodzicielskiego należy wziąć pod uwagę konsekwencje tej decyzji. W niektórych przypadkach może ona spowodować utratę niewykorzystanej części tego urlopu. To oznacza, że jeżeli w przyszłości zmienimy zdanie i będziemy chcieli powrócić na urlop to w niektórych przypadkach nie będzie takiej możliwości.

Rezygnacja z urlopu rodzicielskiego udzielonego „z góry”

Rezygnacja z urlopu rodzicielskiego udzielonego „z góry” nie wymaga zgody pracodawcy. Jedyne co musimy dopełnić to złożyć wniosek z zachowaniem odpowiednich terminów. Zgodnie z Art. 179¹ § 4 pkt. 1 Kodeksu pracy wniosek o rezygnację z urlopy rodzicielskiego należy złożyć na 21 dni przed przystąpieniem do pracy (wzór 13). Należy przy tym podkreślić, że w przypadku jeżeli matka dziecka zrezygnuje z urlopu rodzicielskiego udzielonego „z góry” wówczas zgodnie z Art. 179¹ § 4 pkt. 2 Kodeku pracy ojciec może go przejąć. Podkreślić przy tym należy, że przejęcie przez ojca dziecka urlopu rodzicielskiego nie warunkuje możliwości zrezygnowania z tego urlopu przez matkę. Jest to po prostu dodatkowa możliwość. Ojciec występuje do swojego pracodawcy z odpowiednim wnioskiem w tej sprawie (wzór 14) na 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Ojciec może wystąpić o urlop rodzicielski w wymiarze z jakiego zrezygnowała matka lub krótszym. Możliwa jest przy tym sytuacja w której matka rezygnuje z całości urlopu rodzicielskiego który następnie przejmuje ojciec. Oczywiście pomiędzy częściami urlopu rodzicielskiego matki i ojca dziecka nie może być ani jednego dnia przerwy. Poszczególne części muszą następować bezpośrednio po sobie. Jeżeli ojciec dziecka nie jest pracownikiem natomiast ma opłacone składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe (np. prowadząc działalność gospodarczą lub wykonując pracę na podstawie umowy zlecenie) wówczas może wystąpić o zasiłek macierzyński za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego z jakiego rezygnuje matka dziecka.

Rezygnacja z urlopu rodzicielskiego udzielonego „z dołu”

Rezygnacja z urlopu rodzicielskiego udzielonego „z dołu” i powrót do pracy może nastąpić wyłącznie za zgodą pracodawcy. (Art. 182^1d § 3 k.p.). Kodeks pracy nie wskazuje w tym przypadku terminów granicznych. Wniosek w tej sprawie możemy złożyć w dowolnym czasie. Przepisy prawa nie określają co powinien zawierać wniosek o rezygnację dlatego należy go złożyć wg wymagań określonych przez pracodawcę.

Konsekwencje rezygnacji z urlopu rodzicielskiego

Rezygnacja z urlopu rodzicielskiego ma swoje negatywne konsekwencje. Może ona spowodować utratę całości bądź części urlopu rodzicielskiego. Największą stratę poniesiemy jeżeli rezygnujemy z urlopu rodzicielskiego udzielanego „z góry”. Urlop ten jest udzielany w pełnym wymiarze dlatego rezygnacja z niego może oznaczać utratę niewykorzystanej części. W najgorszym przypadku jeżeli rezygnujemy z całości urlopu rodzicielskiego wówczas możemy stracić cały jego wymiar. Ratunkiem z sytuacji jest wystąpienie przez ojca o urlop z którego rezygnuje matka dziecka. W takim przypadku urlop nie przepada. Przechodzi jedynie z matki na ojca. Matka wraca do pracy. Ojciec zostaje w domu. Jeżeli jednak ojciec nie może w zastępstwie matki wystąpić o urlop rodzicielski wówczas przepada on bezpowrotnie. Pamiętajmy, że do urlopów rodzicielskich udzielanych „z góry” nie mają zastosowania przepisy Art. 182^1c § 3 Kodeksu pracy mówiące o możliwości wykorzystania do 16 tygodni urlopu rodzicielskiego w terminie późniejszym. W przypadku urlopów udzielanych „z góry” jego wykorzystanie musi nastąpić w pełnym wymiarze zaraz po zakończeniu urlopu macierzyńskiego.

Mniej „groźna” jest rezygnacja z urlopu rodzicielskiego udzielonego „z dołu”. W tym przypadku możliwe jest wykorzystanie (i tym samym uratowanie) do 16 tygodnie w terminie późniejszym. Jeżeli zatem ojciec dziecka nie przejmie od matki urlopu rodzicielskiego wówczas będzie ona mogła wykorzystać do 16 tygodni w terminie późniejszym. Strata w tym przypadku urlopu rodzicielskiego jest zatem zależna od tego czy część z której rezygnujemy jest dłużna czy krótsza niż 16 tygodni. Jeżeli np. matka po wykorzystaniu 8 z 32 tygodni urlopu rodzicielskiego rezygnuje z pozostałych 24 tygodni i jednocześnie ojciec dziecka nie może tego urlopu przejąć wówczas strata wyniesie 8 tygodni jako, że 16 tygodni będzie można wykorzystać w terminie późniejszym. Oczywiście możliwa jest sytuacja w której ojciec dziecka przejmuje od matki wspomniane 8 tygodni co oznacza, że również i ta część zostanie uratowana.

Wzory wniosków

Przepisy prawa

Kodeks pracy

Art. 179¹

§ 1. Pracownica, nie później niż 21 dni po porodzie, może złożyć pisemny wniosek o udzielenie jej, bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze wynikającym z art. 182^1a § 1.

§ 2. W przypadku złożenia wniosku, o którym mowa w § 1, pracownica może dzielić się z pracownikiem – ojcem wychowującym dziecko albo ubezpieczonym – ojcem dziecka korzystaniem z urlopu rodzicielskiego albo pobieraniem zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi tego urlopu, zgodnie z zasadami określonymi w art. 182^1c § 2 i 4.

§ 3. Przepis § 2 stosuje się odpowiednio do pracownika – ojca wychowującego dziecko, w przypadku gdy ubezpieczona – matka dziecka złożyła wniosek o wypłacenie jej zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze, o którym mowa w art. 30a ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

§ 4. W przypadkach, o których mowa w § 2 i 3, pisemny wniosek dotyczący:

1) rezygnacji z korzystania z urlopu rodzicielskiego w całości albo w części i powrotu do pracy – składa się pracodawcy w terminie nie krótszym niż 21 dni przed przystąpieniem do pracy;
2) udzielenia urlopu rodzicielskiego w całości albo w części – składa się pracodawcy w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu albo jego części.

§ 5. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wnioski, o których mowa w § 1 i 4. Do wniosków dołącza się dokumenty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 186^8a.

—

Art. 180

§ 1. Pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze:

1) 20 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie;
2) 31 tygodni – w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie;
3) 33 tygodni – w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie;
4) 35 tygodni – w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie;
5) 37 tygodni – w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie.

—

Art. 182^1a

§ 1. Po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego albo zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego pracownik ma prawo do urlopu rodzicielskiego w wymiarze do:

1) 32 tygodni – w przypadku, o którym mowa w art. 180 § 1 pkt 1;
2) 34 tygodni – w przypadkach, o których mowa w art. 180 § 1 pkt 2–5.

§ 2. Urlop w wymiarze, o którym mowa w § 1, przysługuje łącznie obojgu rodzicom dziecka.

§ 3. Z urlopu rodzicielskiego mogą jednocześnie korzystać oboje rodzice dziecka. W takim przypadku łączny wymiar urlopu rodzicielskiego nie może przekraczać wymiaru, o którym mowa w § 1.

§ 4. W okresie pobierania przez jednego z rodziców dziecka zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego drugi rodzic może korzystać z urlopu rodzicielskiego. W takim przypadku łączny wymiar urlopu rodzicielskiego i okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego nie może przekraczać wymiaru, o którym mowa w § 1.

—

 Art. 182^1c

§ 1. Urlop rodzicielski jest udzielany jednorazowo albo w częściach nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 rok życia.

§ 2. Urlop rodzicielski jest udzielany bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego albo zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego, nie więcej niż w 4 częściach, przypadających bezpośrednio jedna po drugiej albo bezpośrednio po wykorzystaniu zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający części urlopu rodzicielskiego, w wymiarze wielokrotności tygodnia. Do wniosku dołącza się dokumenty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 186^8a.

§ 3. Urlop rodzicielski w wymiarze do 16 tygodni może być udzielony w terminie nieprzypadającym bezpośrednio po poprzedniej części tego urlopu albo nieprzypadającym bezpośrednio po wykorzystaniu zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający części tego urlopu. Liczba wykorzystanych w tym trybie części urlopu pomniejsza liczbę części przysługującego urlopu wychowawczego.

§ 4. Żadna z części urlopu rodzicielskiego nie może być krótsza niż 8 tygodni, z wyjątkiem:

1) pierwszej części urlopu rodzicielskiego, która w przypadku:

a) urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie nie może być krótsza niż 6 tygodni,
b) przyjęcia przez pracownika, o którym mowa w art. 183 § 1, na wychowanie dziecka w wieku do 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, do 10 roku życia, nie może być krótsza niż 3 tygodnie;

2) sytuacji, gdy pozostała do wykorzystania część urlopu jest krótsza niż 8 tygodni.

—

Art. 182^1d

§ 1. Urlop rodzicielski jest udzielany na pisemny wniosek pracownika, składany w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Do wniosku dołącza się dokumenty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 186^8a. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika.

§ 2. Liczbę części urlopu ustala się w oparciu o liczbę złożonych wniosków o udzielenie urlopu. W liczbie wykorzystanych części urlopu uwzględnia się także liczbę wniosków o zasiłek macierzyński za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego albo jego części, złożonych przez ubezpieczoną – matkę dziecka lub ubezpieczonego – ojca dziecka.

§ 3. Pracownik może zrezygnować z korzystania z urlopu rodzicielskiego w każdym czasie za zgodą pracodawcy i powrócić do pracy.

—

Stanowisko MRPiPS

z dnia 24 lutego 2016 r.

„(…) zgodnie z art. 179¹ § 4 Kodeksu pracy pisemny wniosek dotyczący:

1) rezygnacji z korzystania z urlopu rodzicielskiego w całości albo w części i powrotu do pracy – składa się pracodawcy w terminie nie krótszym niż 21 dni przed przystąpieniem do pracy;

2) udzielenia urlopu rodzicielskiego w całości albo w części – składa się pracodawcy w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu albo jego części. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić takie wnioski.

Oznacza to, że w przypadku złożenia przez pracownicę jednego wniosku o urlop rodzicielski w pełnym wymiarze, może ona zrezygnować z niego w całości lub w części. Pracownik-ojciec wychowujący dziecko może wnioskować o ten urlop w całości lub pozostałej części.

W przypadku, gdy pracownik-ojciec nie złoży takiego wniosku lub złoży go, a następnie zrezygnuje z części takiego urlopu i wcześniej powróci do pracy, niewykorzystany urlop rodzicielski lub jego pozostała część przepada. Wnioski takie pracodawca ma obowiązek uwzględnić. W tym trybie wnioskowania o urlop rodzicielski nie ma więc możliwości wnioskowania o urlop rodzicielski w wymiarze do 16 tygodni nieprzypadający bezpośrednio po poprzedniej części tego urlopu.

Ze względu na brak przepisów przejściowych, a więc bezpośrednie stosowanie nowych przepisów po dniu ich wejścia w życie, w przypadku, gdy przed wejściem w życie zmian Kodeksu pracy został złożony jeden wniosek o dodatkowy urlop macierzyński i urlop rodzicielski, a następnie został złożony wniosek o rezygnację z części urlopu rodzicielskiego – nie ma możliwości wnioskowania o urlop rodzicielski w wymiarze do 16 tygodni nieprzypadający bezpośrednio po poprzedniej części tego urlopu (…)”.