Ograniczenia Czasu Pracy Kobiet w Ciąży
Czas pracy kobiet w ciąży nie może przekroczyć 8 godzin dziennie (Art. 148 pkt. 2 k.p). Jest to kolejna zasada którą pracodawca musi stosować bezwzględnie. Pracodawca jest zobowiązany skrócić czas pracy do 8 godzin tym kobietom które przed zajściem w ciążę pracowały ponad 8 godzin dziennie – pracowały w systemach pracy które dopuszczają pracę ponad 8 godzin dziennie. Co więcej kobieta nie może w wyniku skrócenia jej czasu pracy otrzymywać mniejszego wynagrodzenia. Przepisy wyraźnie wskazują, że kobieta w ciąży zachowuje prawo do wynagrodzenia za czas nieprzepracowany w związku z tym, że z uwagi na ciążę został on jej skrócony (Art. 148 k.p.).
Mówiąc o systemach dopuszczających pracę ponad 8 godzinną normę mówimy o systemach:
- równoważnego czasu pracy (Art. 135 k.p.) – gdzie dopuszcza się aby czas pracy w pewne dni był dłuższy (ponad normę) a w inne dni skrócony,
- skróconego tygodnia pracy (Art. 143 k.p.) – gdzie praca jest wykonywana przez mniej niż 5 dni w tygodniu w zamian za wydłużenie czasu pracy przez pozostałe dni tygodnia,
- pracy weekendowej (Art. 144 k.p.) – gdzie praca jest wykonywana wyłącznie w piątki, soboty i niedziele oraz święta a czas pracy w te dni może przekraczać dobową normę,
- pracy w ruchu ciągłym (Art. 138 k.p.) – gdzie czas pracy również może przekroczyć normę 8 godzin.
Prawo nie zakazuje zatrudniania kobiet w ciąży we wskazanych powyżej systemach pracy. Z punktu widzenia pracodawcy jest to jednak bez sensu. Istotą tych systemów jest przecież możliwość wydłużenia czasu pracy ponad 8 godzin co w odniesieniu do kobiet w ciąży jest zabronione. Najbardziej rozsądne wydaje się przeniesienie pracownika do podstawowego systemu czasu pracy (praca 5 dni w tygodniu po 8 godzin dziennie). Zmiana systemu czasu pracy w przypadku skróconego tygodnia pracy oraz pracy weekendowej (jako systemów które są wprowadzane na wniosek pracownika i obowiązują go na mocy umowy o pracę) może wymagać wypowiedzenia zmieniającego. Na zmianę musi zatem wyrazić zgodę sam pracownik.
Przykład
Kobieta jest zatrudniona w systemie równoważnego czasu pracy. Od poniedziałku do środy pracuje 10 godzin dziennie natomiast w czwartek oraz piątek pracuje po 5 godzin dziennie. Co może zrobić pracodawca:
a) przenieść kobietę do podstawowego systemu pracy (praca 5 dni w tygodniu po 8 godzin dziennie),
b) pozostawić kobietę w równoważnym systemie czasu pracy pamiętając aby dobowy czas jej pracy nie przekroczył 8 godzin. W ramach przytoczonego harmonogramu czas pracy kobiety od poniedziałku do środy ulegnie skróceniu do 8 godzin. Kobieta po przepracowaniu 8 godzin przestaje ją wykonywać. Za nieprzepracowane w te dni 2 godziny dziennie (łącznie w tygodniu 6 godzin) pracodawca będzie musiał jej zapłacić wynagrodzenie (nawet pomimo tego, że w tym czasie nie wykonuje ona pracy).
Kobieta w ciąży nie może również pracować w godzinach nadliczbowych czyli powyżej 8 godzin dziennie (Art. 178 k.p.). Jest to również zakaz bezwzględny. Godziny nadliczbowe to te które przypadają ponad normę czasu pracy czyli ponad 8 godzin na dobę. To oznacza, że kobiecie w ciąży można zlecić pracę w godzinach ponadwymiarowych które nie są nadgodzinami. Jeżeli np. kobieta jest zatrudniona na pół etatu (pracuje 4 godziny dziennie) można jej zlecić pracę ponadwymiarową jednak w takim wymiarze aby łączny czas jej pracy nie przekroczył 8 godzin w ciągu dnia.
Przepisy prawa
Kodeks pracy
Art. 148
W systemach i rozkładach czasu pracy, o których mowa w art. 135–138, 143 i 144, czas pracy:
1) pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których występują przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń lub natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia,
2) pracownic w ciąży,
3) pracowników opiekujących się dzieckiem do ukończenia przez nie 4 roku życia, bez ich zgody
– nie może przekraczać 8 godzin. Pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia za czas nieprzepracowany w związku ze zmniejszeniem z tego powodu wymiaru jego czasu pracy.
—
Art. 178
§1. Pracownicy w ciąży nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej. Pracownicy w ciąży nie wolno bez jej zgody delegować poza stałe miejsce pracy ani zatrudniać w systemie czasu pracy, o którym mowa w art. 139.
