Ochrona przed Zwolnieniem oraz Możliwość Zwolnienia w trakcie Urlopu Macierzyńskiego oraz Rodzicielskiego

Kodeks pracy chroni pracownika korzystającego z urlopu macierzyńskiego oraz rodzicielskiego przed zwolnieniem. Ochrona ta obowiązuje na podobnych zasadach jak w okresie ciąży. Poza sytuacjami wyjątkowymi możemy być spokojni o nasze miejsce pracy.

• Ochrona przed zwolnieniem w trakcie urlopu macierzyńskiego oraz rodzicielskiego
• Możliwość zwolnienia w trakcie urlopu macierzyńskiego oraz rodzicielskiego
• Wygaśnięcie umowy na czas określony
• Przepisy prawa

Ochrona przed zwolnieniem w trakcie urlopu macierzyńskiego oraz rodzicielskiego

Kodeks pracy chroni pracownika korzystającego z urlopu macierzyńskiego (Art. 177 k.p.) oraz rodzicielskiego (Art. 1821g k.p.) przed wypowiedzeniem oraz rozwiązaniem umowy o pracę. To kontynuacja ochrony jaką pracownik uzyskuje w okresie ciąży (patrz artykuł: „Ochrona kobiet w ciąży przed zwolnieniem”). Zasady dotyczące ochrony w okresie urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego są zatem identyczne jak obowiązujące w trakcie ciąży. Najważniejsze zasady tej ochrony są następujące.

Ochrona przed zwolnieniem pracownika w okresie urlopu macierzyńskiego oraz rodzicielskiego obowiązuje każdego pracodawcę niezależnie od formy własności.

Najlepszą ochronę przed zwolnieniem ma pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. Poza sytuacjami wyjątkowymi ma on gwarancję zatrudnienia przez cały urlop macierzyński jak również rodzicielski.

Ochroną przed zwolnieniem w okresie urlopu macierzyńskiego jak również rodzicielskiego objęte są również osoby pracujące na podstawie umów:

• na czas określony,
• na okres wykonywania określonej pracy,
• na okres próbny trwający dłużej niż miesiąc.

Wskazać przy tym należy, że jeżeli umowa wygasa w okresie urlopu macierzyńskiego lub rodzicielskiego wówczas nie jest przedłużana do końca urlopów związanych z rodzicielstwem. Z upływem dnia wskazanego w umowie pracownik kończy zatem urlop macierzyński lub rodzicielski. Ma natomiast prawo w dalszym ciągu otrzymywać zasiłek macierzyński.

Ochrona w czasie urlopu macierzyńskiego oraz rodzicielskiego przed zwolnieniem dotyczy również przypadku tzw. zwolnień grupowych lub indywidualnych na podstawie przepisów ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. 2015 poz. 192). W takim przypadku dopuszczalne jest jedynie wypowiedzenie dotychczasowych warunków pracy i płacy pracownika.

Możliwość zwolnienia w trakcie urlopu macierzyńskiego oraz rodzicielskiego

Okoliczności które dają możliwość zwolnienia pracownika w okresie korzystania przez niego z urlopu macierzyńskiego jak również rodzicielskiego są identyczne jak okoliczności dające możliwość zwolnienia kobiety w okresie ciąży (patrz artykuł: „Kiedy można zwolnić kobietę w ciąży”).

Po pierwsze pracownik może zostać zwolniony jeżeli zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z winy pracownika (tzw. zwolnienie dyscyplinarne). Na takie zwolnienie musi wyrazić zgodę reprezentująca pracownika zakładowa organizacja związkowa (oczywiście o ile w danej firmie istnieje a pracownik do danego związku należy).

Pracownik może również stracić pracę w przypadku ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy. W tej sytuacji pracodawca musi uzgodnić z zakładową organizacją związkową termin rozwiązania umowy o pracę. Jeżeli w firmie nie działają związki zawodowe, decyzję o dacie rozwiązania umowy podejmuje pracodawca samodzielnie. W przypadku jeżeli pracownik korzystający z urlopu macierzyńskiego zostanie zwolniony w związku z ogłoszeniem upadłości lub likwidacją firmy wówczas ma prawo ubiegać się o wypłatę zasiłku macierzyńskiego w okresie odpowiadającym okresowi pozostałej niewykorzystanej części urlopu macierzyńskiego jak również urlopu rodzicielskiego. Jeżeli natomiast został zwolniony w trakcie urlopu rodzicielskiego wówczas może ubiegać się o zasiłek macierzyński za pozostałą niewykorzystaną część urlopu rodzicielskiego. Świadczenie będzie wypłacane bezpośrednio z ZUS. Aby otrzymać zasiłek macierzyński należy upewnić się, że w świadectwie pracy jaki wystawi pracodawca jako powód zwolnienia będzie wskazane ogłoszenie upadłości lub likwidacja pracodawcy.

Pamiętajmy również, że w związku ze zwolnieniem z powodu likwidacji zakładu pracy pracownik otrzyma również odprawę pieniężną (Art. 8 ust. 1 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (DzU nr 90, poz. 844)). Wysokość odprawy zależy od stażu pracy i stanowi równowartość:

1. jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata,
2. dwumiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od 2 do 8 lat,
3. trzymiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy ponad 8 lat.

Należy na koniec zaznaczyć, że pracodawca będzie mógł zwolnić pracownika tylko wówczas, gdy zaprzestanie prowadzenia działalności gospodarczej. Likwidacja części firmy (np. zamknięcie niektórych placówek) nie będzie stanowić podstawy do takiego zwolnienia. Natomiast mówiąc o upadłości firmy należy rozumieć formalne ogłoszenie przez Sąd odpowiedniego postanowienia. Data tego postanowienia jest datą upadłości firmy. Od tego momentu przestaje obowiązywać ochrona przed zwolnieniem pracownika w okresie urlopu macierzyńskiego oraz rodzicielskiego.

Wygaśnięcie umowy na czas określony

W przypadku jeżeli w trakcie urlopu macierzyńskiego lub rodzicielskiego kończy się umowa zawarta na czas określony wówczas ulega ona rozwiązaniu z upływem dnia wskazanego w umowie i nie następuje jej przedłużenie do końca urlopów związanych z rodzicielstwem. To oznacza, że z dniem rozwiązania umowy pracownik traci prawo do urlopu macierzyńskiego oraz rodzicielskiego. Zachowuje jednak prawo do zasiłku macierzyńskiego. Jeżeli zatem umowa wygasa w trakcie urlopu macierzyńskiego wówczas rodzic ma prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi pozostałej niewykorzystanej części urlopu macierzyńskiego jak również urlopu rodzicielskiego. Jeżeli natomiast umowa wygasa w trakcie urlopu rodzicielskiego wówczas pracownik ma prawo do zasiłku macierzyńskiego za pozostałą niewykorzystaną część urlopu rodzicielskiego. Świadczenie będzie wypłacane bezpośrednio przez ZUS.

Przepisy prawa

Kodeks pracy

Art. 177.

§ 1. Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie ciąży, a także w okresie urlopu macierzyńskiego pracownicy, chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z jej winy i reprezentująca pracownicę zakładowa organizacja związkowa wyraziła zgodę na rozwiązanie umowy.

§ 2. Przepisu § 1 nie stosuje się do pracownicy w okresie próbnym nieprzekraczającym jednego miesiąca.

§ 3. Umowa o pracę zawarta na czas określony albo na okres próbny przekraczający jeden miesiąc, która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, ulega przedłużeniu do dnia porodu.

§ 3¹. Przepisu § 3 nie stosuje się do umowy o pracę na czas określony zawartej w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy.

§ 4. Rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę za wypowiedzeniem w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego może nastąpić tylko w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy. Pracodawca jest obowiązany uzgodnić z reprezentującą pracownicę zakładową organizacją związkową termin rozwiązania umowy o pracę. W razie niemożności zapewnienia w tym okresie innego zatrudnienia, pracownicy przysługują świadczenia określone w odrębnych przepisach. Okres pobierania tych świadczeń wlicza się do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze.

§ 5. Przepisy § 1, 2 i 4 stosuje się odpowiednio także do pracownika – ojca wychowującego dziecko w okresie korzystania z urlopu macierzyńskiego.

—

Art. 182^1g. Do urlopu rodzicielskiego stosuje się odpowiednio przepisy art. 45 § 3, art. 47, art. 50 § 5, art. 57 § 2, art. 163 § 3, art. 165 pkt 4, art. 166 pkt 4, art. 177, art. 180 § 6–17, art. 1801 § 2, art. 181, art. 182 zdanie pierwsze i art. 1831 § 1.

—

Ustawa

z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. z 2015 r., poz. 192).

Art. 5

5. W okresie objęcia szczególną ochroną przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem stosunku pracy pracodawca może jedynie wypowiedzieć dotychczasowe warunki pracy i płacy pracownikowi:

1) któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, pracownicy w ciąży, pracownikowi w okresie urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego oraz urlopu ojcowskiego;

6. Jeżeli wypowiedzenie warunków pracy i płacy powoduje obniżenie wynagrodzenia, pracownikom, o których mowa w ust. 5, przysługuje, do końca okresu, w którym korzystaliby ze szczególnej ochrony przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem stosunku pracy, dodatek wyrównawczy obliczony według zasad wynikających z Kodeksu pracy.