Kiedy Można Zwolnić Kobietę w Ciąży
Ochrona kobiet w ciąży przed zwolnieniem nie jest absolutna. Kodeks pracy przewiduje sytuacje kiedy jest to możliwe. Po pierwsze pracodawca może zwolnić kobietę w ciąży jeżeli zajdą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z winy pracownika (tzw. zwolnienie dyscyplinarne). Mówimy tu o przypadkach ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych, popełnienia przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku (jego popełnienie musi być oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem), albo też w przypadku zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na danym stanowisku. Na takie zwolnienie musi wyrazić zgodę reprezentująca pracownicę zakładowa organizacja związkowa (oczywiście o ile w danej firmie istnieje).
Kobieta w ciąży może również stracić pracę w przypadku ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy. W tej sytuacji pracodawca musi uzgodnić z zakładową organizacją związkową termin rozwiązania umowy o pracę. Jeżeli w firmie nie działają związki zawodowe, decyzję o dacie rozwiązania umowy podejmuje pracodawca samodzielnie. Zwolniona kobieta nie pozostanie jednak bez środków do życia. Będzie jej przysługiwać do dnia porodu wypłacany przez ZUS zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego (100% podstawy jego wymiaru). Otrzymanie tego zasiłku jest niezależne od tego w którym miesiącu ciąży nastąpiło zwolnienie z pracy. Aby otrzymać zasiłek należy się upewnić, że w świadectwie pracy jaki wystawi pracodawca jako powód zwolnienia będzie wskazane ogłoszenie upadłości lub likwidacja pracodawcy. Ponadto prawo do zasiłku otrzyma kobieta której pomimo zdolności do pracy nie zapewniono innego zatrudnienia. Należy zadbać o odpowiednie zaświadczenie z urzędu pracy wskazujące na braku propozycji pracy. ZUS poprosi również o zaświadczenie lekarskie, które zawiera przewidywaną datę porodu. Co natomiast dzieje się po porodzie? Pomimo tego, że kobieta utraciła zatrudnienie ma prawo ubiegać się bezpośrednio w ZUS o zasiłek macierzyński. Może wnioskować o jego wypłatę w okresie odpowiadającym okresowi urlopu macierzyńskiego oraz rodzicielskiego.
Mówiąc o świadczeniach pieniężnych dla zwolnionej kobiety pamiętajmy również, że w związku ze zwolnieniem z powodu likwidacji zakładu pracy otrzyma ona odprawę pieniężną (Art. 8 ust. 1 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (DzU nr 90, poz. 844)). Wysokość odprawy zależy od stażu pracy i stanowi równowartość:
- jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata,
- dwumiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od 2 do 8 lat,
- trzymiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy ponad 8 lat.
Należy na koniec zaznaczyć, że pracodawca będzie mógł zwolnić kobietę w ciąży tylko wówczas, gdy zaprzestanie prowadzenia działalności gospodarczej. Likwidacja części firmy (np. zamknięcie niektórych placówek) nie będzie stanowić podstawy do takiego zwolnienia. Natomiast mówiąc o upadłości firmy należy rozumieć formalne ogłoszenie przez Sąd odpowiedniego postanowienia. Data tego postanowienia jest datą upadłości firmy. Od tego momentu przestaje obowiązywać ochrona zatrudnienia kobiety w ciąży.
Przepisy prawa
Kodeks pracy
Art. 177.
§1. Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie ciąży, a także w okresie urlopu macierzyńskiego pracownicy, chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z jej winy i reprezentująca pracownicę zakładowa organizacja związkowa wyraziła zgodę na rozwiązanie umowy.
§4. Rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę za wypowiedzeniem w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego może nastąpić tylko w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy. Pracodawca jest obowiązany uzgodnić z reprezentującą pracownicę zakładową organizacją związkową termin rozwiązania umowy o pracę. W razie niemożności zapewnienia w tym okresie innego zatrudnienia, pracownicy przysługują świadczenia określone w odrębnych przepisach. Okres pobierania tych świadczeń wlicza się do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
