Zasiłek Macierzyński

Zasiłek macierzyński to ZUSowskie świadczenie pieniężne które matka lub ojciec dziecka otrzymują w związku z rodzicielstwem. Przysługuje on przede wszystkim w okresie urlopu macierzyńskiego oraz rodzicielskiego. Dowiedz się kto może go otrzymać oraz jakiej wysokości.

• Czym jest zasiłek macierzyński i komu przysługuje
• Ile wynosi zasiłek macierzyński
• Wyrównanie zasiłku macierzyńskiego

Czym jest zasiłek macierzyński i komu przysługuje

Zasiłek macierzyński to ZUSowskie świadczenie pieniężne które matka lub ojciec dziecka otrzymują w związku z rodzicielstwem. Przysługuje on przede wszystkim w okresie urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego. Prawo do tego zasiłku mają również rodzice którzy nie są pracownikami ale mają opłacone składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe prowadząc działalność zarobkową (np. działalność gospodarczą lub wykonując pracę na podstawie umowy zlecenie). Zasiłek taki mogą otrzymywać przez okres odpowiadający okresowi urlopów macierzyńskiego oraz rodzicielskiego.

Jak wskazaliśmy na wstępie zasiłek macierzyński otrzymują przede wszystkim rodzice w okresie urlopu macierzyńskiego oraz rodzicielskiego. Urlopy te przysługują osobom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę. Nie ma tu znaczenia staż pracy jak również to czy wykonujemy pracę na cały czy część etatu. Trochę bardziej skomplikowana jest sytuacja umów o pracę na czas określony gdzie możliwe są 4 sytuacje w zależności od tego kiedy umowa wygasa.

Jeżeli termin zakończenia umowy o pracę przypada po upływie urlopu macierzyńskiego oraz rodzicielskiego wówczas kobieta ma prawo do tych urlopów w pełnym wymiarze (przy jednym dziecku 52 tygodnie).

Jeżeli umowa wygasa w trakcie urlopów macierzyńskiego czy rodzicielskiego wówczas urlopy te zostają skrócone. Kończą się z dniem zakończenia umowy o pracę. Kobieta nie pozostanie jednak bez środków do życia. Będzie w dalszym ciągu otrzymywać zasiłek macierzyński tak jakby urlopy macierzyński czy rodzicielki nie zostały przerwane (będzie otrzymywać od ZUS zasiłek macierzyński za pełny okres odpowiadający urlopom macierzyńskiemu oraz rodzicielskiemu).

Jeżeli termin zakończenia umowy o pracę przypada w trakcie ciąży ale po upływie 3 miesiąca ciąży wówczas umowa ulega przedłużeniu do dnia porodu. Pomimo zakończenia umowy kobieta zachowuje jednak prawo do zasiłku macierzyńskiego i będzie go otrzymywała przez okres odpowiadający długości urlopów macierzyńskiego oraz rodzicielskiego czyli przez pełne 52 tygodnie (lub dłużej jeżeli w jednym porodzie urodziła dwójkę lub więcej dzieci).

Najgorsza sytuacja występuje jeżeli termin zakończenia umowy o pracę przypada w trakcie ciąży ale przed upływem 3 miesiąca ciąży. W takim przypadku umowa nie ulega przedłużeniu i kończy się w ustalonym terminie. Jeżeli do dnia porodu kobieta nie znajdzie zatrudnienia i pozostanie bezrobotna będzie uprawniona otrzymywać od ZUS świadczenie rodzicielskie wysokości 1.000 zł netto (za okres odpowiadający urlopom macierzyńskiemu oraz rodzicielskiemu). Świadczenie rodzicielskie mogą otrzymywać osoby bezrobotne które są zarejestrowane w urzędzie pracy, oraz osoby które pracują ale nie mają opłaconych składek na ubezpieczenie chorobowe (osoby pracujące na podstawie umowy o dzieło, rolnicy, studenci). Podstawą wypłaty świadczenia jest akt urodzenia dziecka.

Ile wynosi zasiłek macierzyński

Wysokość zasiłku macierzyńskiego jest uzależniona między innymi od zarobków czyli od tzw. podstawy zasiłku. Podstawą jest (w dużym skrócie) średnie miesięczne wynagrodzenie pracownika obliczone z 12 następujących po sobie miesięcy kalendarzowych poprzedzających urlop macierzyński.  Im wyższa podstawa (wyższe zarobki) tym wyższy zasiłek. Jeżeli zasiłek wyliczony z podstawy pomniejszony o zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych miałaby być mniejszy niż kwota świadczenia rodzicielskiego (1.000 zł netto) wówczas zasiłek ten pomniejszony o podatek dochodowy podwyższa się do wysokości świadczenia rodzicielskiego czyli do 1.000. zł. W ten sposób osoby które posiadają ubezpieczenie chorobowe i otrzymują zasiłek macierzyński nie są gorzej traktowane niż osoby bez ubezpieczenia otrzymujące świadczenie rodzicielskie

Wysokość zasiłku jest również uzależniona od tego czy kobieta oprócz urlopu macierzyńskiego (który jest obowiązkowy) zdecyduje się również na wykorzystanie nieobowiązkowego urlopu rodzicielskiego. Znaczenie będzie miało to kiedy decyzja o wykorzystaniu rodzicielskiego zapadnie (jak szybko). Jeżeli z góry wiemy, że chcemy zostać z dzieckiem w domu przez rok i tym samym „z góry” (czyli nie później niż 21 po porodzie) zawnioskujemy o wykorzystanie po urlopie macierzyńskim również urlopu rodzicielskiego wówczas przez okres obu tych urlopów będziemy otrzymywać zasiłek macierzyński wysokości 80% podstawy (w skrócie można powiedzieć, że będziemy otrzymywać 80% naszej dotychczasowej pensji). Jeżeli natomiast nie wiemy od razu czy chcemy wykorzystać również urlop rodzicielski wówczas w okresie urlopu macierzyńskiego będziemy otrzymywać zasiłek wysokości 100% podstawy (100% pensji) z tą konsekwencją, że jeżeli w przyszłości zdecydujemy się jednak na skorzystanie z urlopu rodzicielskiego (i zawnioskujemy o niego „z dołu” czyli po upływie 21 dni od dnia porodu) wówczas w jego okresie otrzymywać będziemy 60% podstawy (za wyjątkiem pierwszych 6 tygodni tego urlopu kiedy tak jak na urlopie macierzyńskim również będziemy otrzymywać zasiłek wysokości 100% podstawy). Niezależnie od wybranego wariantu łączna kwota comiesięcznie wypłaconych zasiłków macierzyńskich będzie identyczna. Inne jest jedynie rozłożenie tej kwot w czasie. Albo przez cały rok miesiąc w miesiąc będziemy otrzymywać zasiłek wysokości 80% podstawy albo przez pierwsze pół roku 100% a przez drugie 60% podstawy.

Możliwe są zatem trzy warianty.

Wariant 1

Gdy wnioskujemy o urlop rodzicielski „z góry”

W przypadku jeżeli kobieta od samego początku zdecyduje się na wykorzystanie w pełni przysługujących jej urlopów związanych z rodzicielstwem tj. nie tylko urlopu macierzyńskiego ale również rodzicielskiego wówczas comiesięcznie będzie otrzymywać zasiłek macierzyński wysokości 80% podstawy. Aby tak się stało kobieta w terminie nie później niż 21 dni po porodzie musi złożyć u pracodawcy wniosek o udzielenie jej urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze (w takim przypadku mówimy o udzieleniu urlopu rodzicielskiego „z góry”). Urlop ten rozpocznie się bezpośrednio po zakończeniu urlopu macierzyńskiego.

Wariant 2

Gdy wnioskujemy o urlop rodzicielski „z dołu”.

W przypadku jeżeli wniosek o urlop rodzicielki zostanie złożony po upływie 21 dni po porodzie (urlop udzielany „z dołu”) wówczas w okresie urlopu macierzyńskiego (w przypadku urodzenia jednego dziecka 20 tygodni) oraz za pierwsze 6 tygodni urlopu rodzicielskiego (lub 8 tygodni jeżeli w jednym porodzie urodziła się dwójka lub więcej dzieci) kobieta otrzyma zasiłek wysokości 100% podstawy a za pozostałe 26 tygodni urlopu rodzicielskiego 60% podstawy.

Wariant 3

Gdy nie korzystamy z urlopu rodzicielskiego

W przypadku jeżeli kobieta nie zdecyduje się na wykorzystanie urlopu rodzicielskiego wówczas przez okres urlopu macierzyńskiego będzie otrzymywać zasiłek wysokości 100% podstawy.

* lub 8 tygodni jeżeli w jednym porodzie urodziła się dwójka lub więcej dzieci.

Należy zauważyć, że niezależnie od wybranego wariantu (wariantu 1 lub 2) łączna kwota zasiłku macierzyńskiego tj. za okres urlopu macierzyńskiego oraz rodzicielskiego (52 tygodnie) jest taka sama. Kwota ta jest jedynie inaczej rozdzielana w czasie. Jeżeli zależy nam na wyższym zasiłku w początkowym okresie naszego rodzicielstwa wówczas wybierzmy wariant 2. W takim przypadku przez pół roku będziemy otrzymywać zasiłek wysokości 100% podstawy z tą konsekwencją, że w drugiej połowie będziemy dostawać jedynie 60%. Jeżeli natomiast nie zależy nam na większym finansowaniu na początku i jednocześnie jesteśmy przekonani, że na pewno chcemy pozostać z dzieckiem w domu przez rok wówczas wybierzmy wariant 1. Przez cały ten okres będziemy otrzymywać taki sam zasiłek tj. 80% podstawy.

Wyrównanie zasiłku macierzyńskiego

Decydując się w terminie nie później niż 21 dni po porodzie na wykorzystanie w pełni przysługujących urlopów związanych z rodzicielstwem tj. oprócz obowiązkowego urlopu macierzyńskiego również urlopu rodzicielskiego przesądzamy o wysokości zasiłku macierzyńskiego jaki przez okres tych urlopów będzie nam wypłacany. Otrzymywać będziemy 80% podstawy zasiłku. Co jednak się dzieje jeżeli w późniejszym terminie nasze plany ulegną zmianie i zamiast wykorzystywać urlop rodzicielski wrócimy do pracy. W takim przypadku przysługuje nam jednorazowe wyrównanie zasiłku macierzyńskiego naliczonego w wysokości 80% podstawy do 100% tej podstawy. Chodzi o to, że łączne wypłacone świadczenia kobiety rezygnującej z urlopu rodzicielskiego muszą być identyczne jak dla kobiety która od początku nie decyduje się na urlop rodzicielski.

Wyrównanie zasiłku jest wypłacane w przypadku jeżeli rezygnujemy z całości urlopu rodzicielskiego tj. 32 tygodni w przypadku urodzenia przy jednym porodzie jednego dziecka lub 34 tygodnie w przypadku jeżeli urodziły się bliźniaki lub większa liczba dzieci. Wyrównanie jest również wypłacane jeżeli wykorzystaliśmy część urlopy rodzicielskiego tj. odpowiednio 6 lub 8 tygodni tego urlopu.

Oczywiście wyrównanie nie jest należne w przypadku jeżeli kobieta zrezygnuje w urlopu rodzicielskiego na rzecz ojca dziecka. W takim przypadku to ojciec dziecka kontynuuje pobieranie zasiłku. Będzie otrzymywał zasiłek macierzyński wysokości 80% podstawy czyli tyle ile otrzymywałaby kobieta gdyby z urlopu rodzicielskiego nie zrezygnowała.

Wyrównania zasiłku macierzyńskiego dla pracowników dokonuje pracodawca. Ma na to 30 dni od dnia złożenia przez pracownika wniosku o sprawie rezygnacji z urlopu rodzicielskiego i tym samym dalszego pobierania zasiłku macierzyńskiego. Pracodawca wypłaca wyrównanie w terminach przyjętych dla wypłaty wynagrodzeń.